پس سرّ اینکه انسان احتیاج به پیغمبر دارد این است که انسان به یک سلسله مسائل احتیاج دارد که برآوردن آنها کار وحی و دین است. مسئله وحی به حسب زمانها فرق نمیکند ولی به حسب استعدادها فرق میکند (نه به حسب درجه تمدن).

اینطور نیست که چون تمدن عوض میشود قانون عوض میشود و در نتیجه پیغمبر هم عوض میشود؛ یعنی درجه تمدن بالا میرود، پس قانون جدیدی میخواهد. نه، تغییر وحی به حکم این است که درجه تمایل خود بشر یعنی استعداد خود بشر برای فرا گرفتن قوانین الهی تغییر میکند. اجتماع بشری مانند فرد است؛ دوره کودکی دارد، دوره رشد دارد، نزدیک به مرحله بلوغ دارد، دوره بلوغ دارد.

بشریت در ابتدا حالت یک کودک را دارد، یعنی اساساً قدرت دریافتش ضعیف و کم است. هرچه که پیش میرود و رشدش بیشتر میشود، استعداد بیشتری پیدا میکند. مانند دستورالعملی که به بچه میدهید: دستورالعملهای شما ثابت است ولی بچه قابل نیست که تمام دستورالعملهای شما را انجام بدهد. بعد که مقداری استعداد پیدا میکند، شما مقداری از دستورالعملها را به او میدهید و مقدار دیگر را صرف نظر میکنید یا خودتان بجای او عمل میکنید تا میرسد به سرحد بلوغ (یعنی جایی که عقلش کامل است و شما هرچه دستورالعمل داشته باشید میتوانید به او بدهید) و تمام راه و اصول را به او میآموزید که تا آخر عمر به آنها عمل کند.

اصول و کلیات و قوانین کلیای که بشر احتیاج دارد که از طریق وحی به او گفته شود، نامحدود نیست بلکه محدود است. اینکه تمام دستورها به بشر اولیه داده نشده است برای این بوده که بشر دوره کودکی را طی میکرده است. قوانین کلی در تمام اعصار یک جور است ولی بشر آن استعدادی را که تمام احکام به او گفته شود نداشته است و اگر هم میگفتند نمیتوانست به کار بندد. همان مقداری هم که میگفتند میبایستی بعد از آن برایش سرپرست بفرستند که آنها را به کار بندد. وقتی که بشر به دوره بلوغ خودش رسید، به دوره عقل کامل، به دورهای که در آن استعداد دریافت قوانینی را که اصول نظام اجتماعی و فردی اوست دارد، در این هنگام باید آن قوانین را به او گفت. آن وقت به او میگویند تمام وحی که باید بشر را هدایت کند، همین است. عقلت به آنجا رسیده است که آنچه را که از طریق وحی احتیاج داری که به تو بگویند و تو باید به کار بندی ما به تو میگوییم. تو آنها را حفظ کن و الی الابد زندگیت را با آنها تطبیق بده.