مسئله نسخ و خاتمیت

ما کانَ مُحَمَّدٌ ابا احَدٍ مِنْ رِجالِکمْ وَ لکنْ رَسولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیینَ [1].

یکی از مباحث بسیار اساسی مقتضیات زمان، مسئله نسخ و خاتمیت است. در اینجا دو مطلب است. یکی اینکه نسخ احکام خدای تبارک و تعالی روی چه حسابی است؟ معنای نسخ این است که حکمی را وضع کنند و بعد آن حکم را برداشته بجای آن، حکم دیگری بگذارند. افراد بشر در قوانینی که وضع میکنند ناسخ و منسوخ زیاد دارند، و این برای افراد بشر مانعی ندارد زیرا ممکن است قانونی را وضع کنند، بعد از مدتی به اشتباه خودشان پی ببرند و آن قانون را اصلاح یا عوض کنند. ولی قانونی که از طرف خدا وضع میشود چطور؟ درباره خدا هیچ تصور نمیرود که خدا قانونی را به وسیله یکی از پیغمبران وضع کند و بعد از مدتی به اشتباه خود پی ببرد و بخواهد آن قانون را اصلاح کند. این با خدایی خدا منافات دارد. لازمه نسخ به این معنی، جهالت قانونگذار است. پس علت نسخ بهطور قطع این نیست. ولی از طرف دیگر ما میبینیم «نسخ» در قوانین الهی هست، برای اینکه پیغمبری میآید و شریعتی میآورد، پس از مدتی پیغمبر دیگری میآید و شریعت