مطلب را ما باید بحث کنیم تا معلوم شود که آیا صحیح است یا نه؟

مسئله حسن و قبح عقلی

این حرف درست نیست. به کسانی که این حرف را زدهاند میگوییم چیزی که اجتماع آن را خوب میداند و چیزی که اجتماع آن را بد میداند یعنی چه؟ مسئلهای است که شاید عنوان کننده اولیه آن مسلمین بودهاند و آن مسئله حُسن و قبح عقلی است. حسن یعنی نیکویی، زیبایی، و قبح یعنی بدی و زشتی. حسن و قبح عقلی در مقابل حسن و قبح غیر عقلی یعنی چه؟ ما یک زشتی و زیبایی داریم، مثل اینکه صورت انسانی را میگویند صورت زیبایی است و صورت انسان دیگر را میگویند صورت زشتی است؛ فلان کس دارای چشمان زیبایی است، فلان کس دارای چشمان زشتی است؛ در میان حیوانات، فلان حیوان مثلًا آهو حیوان زیبایی است اما مثلًا کلاغ حیوان زشتی است. حسن و قبح به این صورت، امروز یکی از علمهای دنیاست. میگویند شناخت زیبایی، علم زیبایی.

حسن و قبح عقلی یعنی زشتی و زیبایی چیزهایی که به چشم دیده نمیشوند.

خود آن چیزها را عقل درک میکند و قاعدتاً زشتی و زیبایی آنها را هم عقل درک میکند. مثلًا شخصی در بیابانی غریب است و در حال غربت بیمار میشود. بعد یک آدم ناشناسی که اصلًا او را نمیشناسد، همین قدر احساس میکند که این آدم غریب و بیمار است. بدون اینکه هیچ گونه توقعی داشته باشد فوراً او را به بیمارستان برده، وسایل معالجه او را فراهم و خودش مرتباً از او عیادت میکند و پس از اینکه آن غریب از بیمارستان خارج میشود، همین قدر که احساس میکند که او پول ندارد تا به وطن خودش برگردد، فوراً از جیب خودش برای او بلیط خریده و او را به وطنش میفرستد. حالا این آدم مثلًا اهل عراق است و آن آدم اهل یکی از کشورهای آفریقایی است که اصلًا احتمال اینکه ایندو تا آخر عمر همدیگر را یک مرتبه ببینند وجود ندارد. از شما میپرسم آیا این کاری که آن شخص نسبت به این فرد کرد، کار خوبی است یا نه؟ همه ما میگوییم کار خوبی است، کار نیکی است، کار قشنگی است. اما آیا قشنگی این کار از نوع قشنگیای است که میتوان آن را با چشم دید؟

نه، قشنگی این کار را با چشم نمیتوان درک کرد، همینطور که چشم قشنگی صدا را درک نمیکند. ولی در عین حال وجدان انسان درک میکند که این کار کار خوبی