قوانین عالم ثابت است

مطلب دیگر اینکه «همه چیز در تغییر است» یک مطلب است، «قانونها در تغییر است» مطلب دیگر. قانون یعنی آن اصل و ناموسی که تغییر اشیاء براساس آن است.

میگوییم هیچ شکلی در دنیا باقی نمیماند، اما آیا قانونی که برای یک شکل وجود دارد هم تغییر میکند؟ نه، خود قانون ثابت است. مثلًا داروین معتقد بود که برای جاندارها یک سلسله قوانین کشف کرده است. ما میپرسیم داروین که میگوید این جاندارها در تغییر و تکاملند، آیا قوانین خود داروین هم در تکاملند؟ یعنی آیا همانطور که یک بچه کوچک است، بزرگ میشود یا به قول خود داروین انواعْ تغییر نوعیت میدهند، تدریجاً نوعی نوع دیگر میشود، قوانین علمی داروین هم تغییر میکند؟ خیر، آن قوانین یک قوانین ثابت جهانی است که از اولی که دنیا بوده است تا آخر، این قوانین بر دنیا حکومت میکند. همچنین قانون جاذبه عمومی، خودش یک قانون ثابت است. اگر ما بگوییم پیغمبر اسلام یعنی شخص پیغمبر با همان بدن ابدیت دارد، ممکن است کسی بگوید طبق قانون فلسفی هیچ شیئی ثابت نمیماند، پس شخص پیغمبر خلود ندارد. بحث که روی شخص نیست، بحث روی قانون است. قرآن قانون است. اگر کسی بگوید کاغذهایی که خطوط و آیات قرآن روی آن نوشته شده است کهنه نمیشود؛ ما میگوییم نه، کاغذ جسم است و کهنه میشود ولی قرآن حقایق را بیان میکند، قوانین را بیان میکند و این دیگر کهنگی پذیر نیست. قانون که جسم نیست. جسم کهنه و فانی میشود ولی قانون اگر حقیقت باشد یعنی مطابق با واقع باشد، همیشه باقی است و اگر مطابق با واقع نباشد از اول هم درست نبوده است. به هر حال مانعی ندارد که بشر یک سلسله قوانین داشته باشد که اینها برای همیشه ثابت و باقی بماند.

پس کهنه شدن اجسام را ما هم قبول داریم. قرآن میگوید: کلُّ مَنْ عَلَیها فانٍ [1] و یا: اذَا الشَّمْسُ کوِّرَتْ. وَ اذَا النُّجومُ انْکدَرَتْ [2] روزی که خورشید پیر میشود، روزی که ستارگان پیر میشوند، دریا دیگر به شکل دریا نیست. آری، قرآن هم میگوید هیچ جسمی از اجسام این عالم ابدیت ندارد. ولی بحث ما درباره اجسام نیست،