اینجور نیست که راه عقب را به روی بشر بسته باشند. امیرالمؤمنین فرمود: الْیمینُ وَ الشِّمالُ مَضَلَّةٌ وَ الطَّریقُ الْوُسْطی هِی الْجادَّةُ [1] راست روی و چپ روی گمراه کننده است، راه راست راه مستقیم است.

امکان انحراف در بشر

پس بشر همانطور که امکان پیشروی دارد، امکان عقب روی هم دارد. بنابراین امکان انحراف در بشر هست. پس نمیشود قبول کرد که روی هرچه که در زمان پدیده آمده و پدیده قرن است و جدید نامیده شده، اسم تجدد گذاشته شود و گفت خوب است. لذا به این معنی تقاضای زمان را پیروی کردن غلط است. باید هشیار بود و روی آن پدیده حساب کرد و با مقیاسهای دیگری که عرض میکنم آن را سنجید و دید اگر خوب است آن را گرفت و اگر بد است آن را طرد کرد. به همین دلیل، مقتضای زمان به معنای مد و پسند مردم را نمیشود تصدیق کرد؛ یعنی ما نباید همیشه نگاه کنیم ببینیم ذوق اکثریت مردم زمان چیست، همانطور که راجع به مد در روزنامهها میخوانید که پدیده قرن است. «پدیده قرن» یعنی چه؟! هروئین هم پدیده این قرن است، در سابق نبود. بر اثر پیشرفت علم شیمی هروئین میسازند.

اگر شما دیدید میخواهند چیزی را به عنوان پدیده قرن بر شما تحمیل کنند، قبول نکنید. شما ببینید این مد بالای زانو پدیده قرن است. پدیده قرن یعنی چه؟! در مورد پسند میگویند مردم دنیا امروز اینچنین میخواهند؛ دنیای امروز این را نمیپسندد، آن را میپسندد. «میپسندد» یعنی چه؟! مطلقِ پسند که دلیل نمیشود.

تا این صحبت به میان میآید که دست دزد را باید برید یا نه، میگویند آقا این دیگر چه حرفی است که شما میزنید؟! دنیای امروز این حرفها را نمیپسندد! دزدی جرمی است که در اجتماع واقع میشود. سؤال میکنیم: آیا جلو این جرم را باید گرفت یا نباید گرفت؟ همه میگویند باید گرفت، ما هم قبول داریم. ما میگوییم اسلام برای دزد یک چنین مجازاتی وضع کرده است و در عمل هم نشان داده که آن وقت که این مجازات عملی بشود، دزدی هم ریشه کن میشود. حاجیهای پنجاه