برای ما شیعیان همچنین سنت قطعی و متواتر ائمه اطهار است. یعنی در میان این همه احادیث مشکوک و مظنون، احادیث و سنتهای قطعی داریم از پیغمبر و ائمه اطهار. اینها برای ما حجت است و میتواند معیار و مقیاس واقع بشود. دیگر اینکه قرآن کریم از اول عقل را حجت قرار داده است. اسلام علیه عقل قیام نکرده. اگرچه غلط است انسان اسم این مردک را جزء سران ادیان و ادیان منسوخه ببرد [ولی به عنوان مثال] حسینعلی بهاء میگوید: کور شو تا جمال مرا ببینی، کر شو تا نغمه مرا بشنوی. عجب کاری است! این چه جمالی است که آدم باید کور بشود تا آن را ببیند و چه صدایی است که آدم باید کر بشود تا آن را بشنود؟! ولی قرآن میگوید چشمت را باز کن تا جمال مرا ببینی، گوشت را باز کن تا صدای مرا بشنوی، فکرت را باز کن تا حقایق مرا درک بکنی؛ مذمّت میکند آنهایی را که چشم و گوش و فکر خودشان را به کار نمیاندازند و یک حالت تسلیم و تعبد احمقانهای به خود میگیرند.

قرآن و عقل

قرآن هرگز مردم مسلمان را جز به نام «ایهَا النّاس» یا «ایهَا الْمُؤْمِنون» خطاب نمیکند؛ نمیگوید «اغنام اللَّه» گوسفندان خدا، نمیگوید شما گوسفندید و مثل گوسفند باید تسلیم باشید. قرآن تاریخ را با منطق عقلانی تفسیر میکند. قرآن نماز را که ذکر میکند، فلسفه نماز را هم ذکر میکند. قرآن خدا را اثبات میکند با منطق استدلالی و عقلی. قرآن میگوید: وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کثیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْانْسِ لَهُمْ قُلوبٌ لایفْقَهونَ بِها وَ لَهُمْ اعْینٌ لایبْصِرونَ بِها وَ لَهُمْ اذانٌ لایسْمَعونَ بِها [1] انبوهی از مردم به جهنم میروند: آنهایی که دل دارند و نمیفهمند، چشم دارند و نمیبینند، و گوش دارند و نمیشنوند. قرآن خیلی لحن مؤدبی دارد. دو سه جاست که قرآن زبان به یک تعبیری میگشاید که تقریباً نوعی دشنام است. یکی آنجایی که بشر عقلش را، این حجت ناطق به قول امام کاظم علیه السلام را به کار نمیبندد. میگوید: انَّ شَرَّ الدَّوابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُکمُ الَّذینَ لایعْقِلونَ [2]. بدترین جنبندهها در نزد خدا چیست؟ انسانهایی هستند که خدا به آنها زبان داده ولی لالند، گوش داده ولی کرند، عقل داده ولی تفکر و تعقل