الف. اینکه حیات انسان بلکه دوره جهان، مجموعاً به دو دوره تقسیم میشود و هر دوره را به عنوان یک «روز» باید شناخت: یکی روز و دورهای که اول و ابتداست و پایان میپذیرد (دوره دنیا)، دیگر روز و دورهای که آخِر است و پایانناپذیر است (دوره آخرت)، همچنان که در برخی تعبیرات دیگر قرآن، از حیات دنیوی به «اولی» و از حیات اخروی به «آخرت» یاد شده است [1].

ب. دیگر اینکه هماکنون که دوره اول و نخستین حیات را طی میکنیم و به دوره دوم و روز دوم نرسیدهایم و از ما پنهان است، سعادت ما در این روز و آن روز به این است که به آن دوره و آن روز «ایمان» پیدا کنیم. سعادت ما در این روز از آن جهت بسته به این ایمان است که ما را متوجه عکسالعمل اعمال ما میکند و میفهمیم که اعمال و رفتار ما از کوچکترین اندیشهها و گفتارها و کردارها و خُلق و خویها گرفته تا بزرگترین آنها مانند خود ما روز اول و روز آخر دارند. چنین نیست که در روز اول پایان یابند و معدوم گردند، بلکه باقی میمانند و در روزی دیگر به حساب آنها رسیدگی میشود. پس کوشش کنیم که خود را و اعمال و نیات خود را نیکو سازیم و از اندیشهها و کارهای بد پرهیز نماییم و به این ترتیب همواره در راه نیکی و نیکخویی و نیکرفتاری گام برداریم. و اما سعادت ما در آن روز از آن جهت بسته به این ایمان است که- چنانکه بعداً خواهیم گفت- مایه حیات سعادتآمیز یا شقاوتآلود انسان در آن جهان اعمال و رفتار او در این جهان است.

این است که قرآن کریم ایمان به آخرت یا روز آخر را برای سعادت بشر یک امر حتمی و لازم میشمارد.

منبع و منشأ ایمان به حیات اخروی

منبع و منشأ ایمان به زندگی جاوید و حیات اخروی، قبل از هر چیز دیگر، وحی الهی است که وسیله پیامبران به بشر ابلاغ شده است.

بشر پس از آنکه خدا را شناخت و به صدق گفتار پیامبران ایمان آورد و دانست که آنچه به عنوان وحی ابلاغ میکنند واقعاً از طرف خداست و تخلّفناپذیر است، به روز قیامت و حیات جاوید اخروی که همه پیامبران ایمان به آن را مهمترین اصل