معیارها

برای به دست آوردن «دیدگاه» یک مکتب درباره «هویت» تاریخ از یک سلسله «معیارها» میتوان استفاده کرد و با توجه به آن معیارها میتوان دقیقاً درک کرد که آن مکتب با چه دیدی به جنبشهای تاریخی و ماهیت رویدادهای تاریخی مینگرد.

معیارهایی که برای این منظور به نظرمان رسیده عرضه میداریم. البته ممکن است معیارهای دیگری هم وجود داشته باشد که از نظر ما پنهان مانده است.

پیش از آنکه معیارها را به دست دهیم و بخواهیم نظر اسلام را با محک آن معیارها به دست آوریم، لازم به تذکر است که از نظر ما در قرآن به برخی اصول اشاره شده که صریحاً «اولویت» بنیاد معنوی جامعه را نسبت به بنیادهای مادی میرساند. قرآن صریحاً به صورت یک اصل میفرماید:

إِنَّ اللَّهَ لا یغَیرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّی یغَیرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ [1]. خدا وضع و حال مردمی را دگرگون نمیسازد تا آنها به دست خود و اراده و