قَدْ کانَتْ لَکمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِی إِبْراهِیمَ وَ الَّذِینَ مَعَهُ [1].

در ابراهیم و آنان که با او بودند برای شما الگوی عالی وجود دارد.

قرآن آنجا که افرادی را به عنوان «اسوه» ذکر میکند، توجهی به شخصیت دنیایی آنها ندارد، شخصیت اخلاقی و انسانی را در نظر میگیرد؛ آنچنان که از غلام سیاهی به نام لقمان که نه در شمار پادشاهان است و نه در شمار فیلسوفان معمولی شهره به فیلسوفی و نه در شمار ثروتمندان بلکه بردهای است روشنبین، به نام «حکیم» یاد مینماید و او را به «حکمت» در جهان عَلَم میکند. از این قبیل است «مؤمن» آل فرعون و «مؤمن» آل یاسین.

ما در این کتاب که بحث جامعه و تاریخ را از نظر جهانبینی اسلامی طرح کردهایم، نظرمان تنها به «تاریخ علمی» و به «فلسفه تاریخ» است، زیرا اینها هستند که در حوزه کلی جهانبینی قرار میگیرند؛ از این رو سخن خود را درباره ایندو اندکی گسترش میدهیم و از تاریخ علمی آغاز میکنیم.