استفادهچی ملزم باشد قیمت واقعی را جبران نماید؟ در هر حال جای سخن باقی است.

آن چیزی که شرط صحت هست ولی شرط تکلیف نیست «رشد» است. در قانونگذاری اسلام برای کسی که میخواهد یک کار اجتماعی را عهدهدار شود- مثلًا

میخواهد ازدواج کند یا میخواهد مستقلًا معاملهای انجام دهد، یعنی میخواهد در مال و ثروت شخصی خود تصرف کند- لازم است که علاوه بر سایر شرایط عمومی یعنی بلوغ و عقل و قدرت و اختیار، «رشد» هم داشته باشد. رشد یعنی لیاقت و شایستگی اداره آن کاری که میخواهد به عهده بگیرد.

به این جهت در قانون اسلام عاقل بودن و بالغ بودن و مختار بودن کافی نیست که شخص بتواند درباره ازدواج تصمیم بگیرد و یا در مال و ثروت خود تصرف کند.

پسر یا دختری که میخواهند ازدواج کنند آنگاه ازدواجشان صحیح است که رشد عقلانی کافی داشته باشند، یعنی مفهوم ازدواج را که چیست و برای چیست و چه مسئولیتهایی دارد و چه تأثیری در سرنوشت فرد دارد، باید درک کنند که کورکورانه در موضوعی به این اهمیت وارد نشوند.

و همچنین پسر یا دختری که دارای ثروت شخصی- از راه ارث یا راه دیگر- شدهاند، به محض اینکه به بلوغ برسند کافی نیست که مال و ثروت آنها را در اختیار خودشان قرار دهند، بلکه لازم است مورد آزمایش قرار گیرند. اگر علاوه بر بلوغ دارای رشد عقلی هم بودند- یعنی لیاقت و شایستگی نگهداری و بهرهبرداری از مال و ثروت خود را داشته باشند- مال و ثروت به آنها داده میشود؛ در غیر این صورت ولی شرعی و قانونی آنها همچنان به ولایت و سرپرستی خود ادامه میدهد. قرآن کریم میفرماید:

وَ ابْتَلُوا الْیتامی حَتَّی إِذا بَلَغُوا النِّکاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْداً فَادْفَعُوا إِلَیهِمْ أَمْوالَهُمْ [1].

یتیمان را مورد آزمایش قرار دهید تا آنگاه که محرز شود به حد بلوغ رسیدهاند. در این صورت اگر احساس کردید که دارای رشد هستند پس مال آنها را در اختیار خودشان قرار دهید.