«انتخاب» نکرده است بلکه جبراً وراثتْ اینها را به او داده است.

2. محیط طبیعی و جغرافیایی

محیط طبیعی و جغرافیایی انسان و منطقهای که در آن منطقه رشد و نما میکند، خواه ناخواه یک سلسله آثار قهری بر روی اندام و روحیه انسان میگذارد. منطقههای سردسیر و منطقههای گرمسیر و منطقههای معتدله هرکدام نوعی روحیه و اخلاق را ایجاب میکند، همچنین منطقه کوهستانی یا منطقه صحرایی و غیره.

3. محیط اجتماعی

محیط اجتماعی انسان عامل مهمی است در تکوین خصوصیات روحی و اخلاقی انسان. زبان انسان، آداب عرفی و اجتماعی، دین و مذهب، غالباً همان چیزی است که محیط اجتماعی بر انسان تحمیل میکند.

4. تاریخ و عوامل زمانی

انسان از نظر محیط اجتماعی تنها تحت تأثیر زمان حال نیست؛ زمان گذشته و وقایع و حوادثی که در گذشته رخ داده است نیز در ساختن او تأثیر بسزایی دارد. به طور کلی میان گذشته و آینده هر موجودی رابطه قطعی و مسلم برقرار است. گذشته و آینده مانند دو نقطه جدا از یکدیگر نیستند، بلکه مانند دو قطعه از یک جریان مداوماند. گذشته، نطفه و هسته آینده است.

طغیان انسان علیه محدودیتها

انسان در عین اینکه نمیتواند رابطهاش را با وراثت، محیط طبیعی، محیط اجتماعی و تاریخ و زمان بکلی قطع کند، میتواند تا حدود زیادی علیه این محدودیتها طغیان نموده، خود را از قید حکومت این عوامل آزاد سازد. انسان به حکم نیروی عقل و علم از یک طرف، و نیروی اراده و ایمان از طرف دیگر تغییراتی در این عوامل ایجاد میکند و آنها را با خواستهای خویش منطبق میسازد و خود مالک سرنوشت خویش میگردد.