امت نظر اسلام را درباره هر موضوعی کشف نمایند. علمای اسلام هیچ موضوعی را به عنوان اینکه بلاتکلیف است تلقی نمیکنند.

2. اجتهادپذیری: کلیات اسلامی به گونهای تنظیم شده است که اجتهادپذیر است. اجتهاد یعنی کشف و تطبیق اصول کلی و ثابت بر موارد جزئی و متغیر. علاوه بر نحوه تنظیم کلیات اسلامی که خاصیت اجتهادپذیری به آنها داده است، قرار گرفتن عقل در شمار منابع اسلامی کار اجتهاد حقیقی را آسان کرده است.

3. سَماحت و سهولت: اسلام به تعبیر رسول اکرم «شریعت سَمحه سَهله» [1]

است. در این شریعت به حکم اینکه «سهله» است تکالیف دست و پاگیر و شاقّ و حَرَجآمیز وضع نشده است:

ما جَعَلَ عَلَیکمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ [1].

خدا در دین تنگنایی قرار نداده است.

و به حکم اینکه «سمحه» (با گذشت) است، هرجا که انجام تکلیفی توأم با مضیقه و در تنگنا واقع شدن گردد، آن تکلیف ملغی میشود.

4. زندگیگرایی: اسلام یک دین زندگیگراست نه زندگیگریز، لهذا با «رهبانیت» به شدت مبارزه کرده است:

لا رَهْبانِیةَ فِی الْاسْلامِ [2].

در اسلام رهبانیت نیست.

در جامعههای کهن همیشه یکی از دو چیز وجود داشت: یا آخرتگرایی و