وجودیاش غیر از واقعیت اضافه و نسبتش به پدر و مادر است، [و میان آنکه چیزی از چیزی باشد و تمام واقعیتش واقعیت «از اویی» باشد، مانند جهان نسبت به خدا.] «جهان ماهیت از اویی دارد» یعنی به تمام واقعیتش انتساب به حق است؛ واقعیتش و اضافه و نسبتش به حق یکی است. معنی مخلوق بودن همین است؛ اگر غیر این بود تولید بود نه تخلیق (لَمْ یلِدْ وَ لَمْ یولَدْ) و در این صورت فرق نمیکند که جهان آغاز زمانی داشته باشد یا نداشته باشد. اگر جهان آغاز زمانی داشته باشد، یک واقعیت «از اویی» محدود است و اگر نداشته باشد، یک واقعیت «از اویی» نامحدود. محدود بودن و نامحدود بودن زمانی، تأثیری در واقعیت خلقی و «از اویی» جهان ندارد.

2. جهان که واقعیت «از اویی» دارد و به اصطلاح حادث ذاتی است، علاوه بر آن حدوث زمانی دارد؛ یعنی یک واقعیت متغیر و متحرک است بلکه عین حرکت است، و چون عین حرکت است یک حدوث مستمر است و دائماً در حال خلق شدن است؛ دائماً در حال حدوث و فناست؛ یک لحظه نیست که جهان خلق و فانی نشود. 3. واقعیات این جهان، درجه تنزلیافته و مرتبه نازله واقعیات جهانی دیگر است که «جهان غیب» نامیده میشود. آنچه در این جهان به صورت امری مقدّر و محدود است، در مرتبهای و در جهانی مقدم بر این جهان (جهان غیب) به صورت وجودی نامقدّر و نامحدود- و به تعبیر قرآن به صورت خزائن- وجود دارد [1]:

وَ إِنْ مِنْ شَیءٍ إِلَّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ [2].

هیچ چیزی نیست مگر آنکه خزانهها و اصلها و معدنهای آن نزد ماست و ما از آنها فرود نمیآوریم مگر به اندازه معین.

4. این جهان ماهیت «به سوی اویی» دارد؛ یعنی همانطور که از اوست، به سوی او هم هست. پس جهان در کلّ خود یک سیر نزولی طی کرده و در حال طی کردن یک سیر صعودی به سوی اوست. همه از آنِ خدایند و به سوی خدا بازگشت