آن هیچ سودی نداشت، معجزه محمّد از نوع عالیترین استعداد انسانی است و میتواند به عنوان عالیترین سرمشق وی به کار آید؛ سرمشقی که همواره در دسترس اوست ... محمّد میکوشد تا کنجکاوی مردم را از امور غیرعادی و کرامات و خوارق عادات، به مسائل عقلی و منطقی و علمی و طبیعی و اجتماعی و اخلاقی متوجه سازد و جهت حساسیت آنها را از «عجایب و غرایب» به «واقعیات و حقایق» بگرداند، و این کوشش سادهای نیست، آنهم با مردمی که جز در برابر هرچه غیرطبیعی است تسلیم نمیشوند و آنهم به دست مردی که خود را در میان آنان پیغمبر میخواند. خود را پیغمبر خواندن و مردم را به رسالت خدایی خویش دعوت کردن و در عین حال رسماً اعتراف کردن که «من از غیب آگاه نیستم» کاری شگفت است و جز ارزش انسانی آن، آنچه سخت شورانگیز است، صداقت خارقالعادهای است که در کار او احساس میشود و هر دلی را به تقدیس و هر اندیشهای را به تعظیم و تحسین وا میدارد. از او میپرسند اگر تو پیغمبری، قیمت کالاها را از پیش به ما بگو تا در تجارتمان سود بریم. قرآن به وی دستور میدهد که بگو: جز آنچه خدا خواسته است، من مالک نفع و ضرری برای خود نیستم و اگر از غیب خبر میداشتم خیر را زیاد میکردم و شر به من نمیرسید؛ من جز بیمدهنده و بشارتگویی برای مردمی که ایمان دارند نیستم (اعراف/ 188). اما پیغمبری که غیبگو نباشد و با ارواح و پریان و جنّیان گفتگو نکند و هر روز کرامتی از او سر نزند، در چشم مردم صحرا چه جلوهای میتواند داشت؟

محمّد آنان را به تفکر در کائنات، به پاکی و دوستی و دانش و وفا و فهم معنی هستی و حیات و سرنوشت آدمی میخواند و آنان از او پیاپی معجزه میطلبند و غیبگویی و کرامت میخواهند، و خدا از زبان او با لحنی که گویی چنین کاری از او هرگز انتظار نمیرود میگوید: سُبْحانَ رَبِّی هَلْ کنْتُ إِلَّا بَشَراً رَسُولًا (سبحان اللَّه! مگر من جز یک بشرِ فرستادهای هستم؟) [1].