حیات جهانی به صورتی اشراقی نیازمندیهای خود را میبیند و در لحظهای بحرانی امتداد و جهت حرکت خود را تعیین میکند. این همان است که در زبان دین به آن نام رسیدن وحی به پیغمبر میدهیم [1].

4. جانداران در مراحل اوّلی به وسیله غریزه هدایت میشوند. هرچه در درجات تکامل بالا میروند و نیروی حس و تخیل و اندیشه در آنها رشد میکند، از قدرت غریزه کاسته میشود و در حقیقت حس و اندیشه جانشین غریزه میشود؛ از این رو حشرات بیشترین و قویترین غرایز را دارند و انسان کمترین آنها را.

5. جامعه انسان از نظر اجتماعی در یک مسیر تکاملی است و همان طور که حیوانات در مراحل ابتدایی نیازمند به غریزه بودهاند و تدریجاً که نیروی حس و تخیل و احیاناً تفکر در آنها رشد یافته هدایتهای حسی و فکری جانشین هدایت غریزه شده است، جامعه انسانی نیز در مسیر تکاملی خود کمکم به جایی رسیده که نیروی تعقل در او رشد یافته و همین جهت سبب ضعف غریزه (وحی) شده است.

میگوید:

در دوران کودکی بشریت، انرژی روانی چیزی را آشکار میسازد که من آن را «خودآگاهی پیغمبرانه» مینامم و به وسیله آن در اندیشه فردی و انتخاب راه زندگی از طریق پیروی از دستورها و داوریها و انتخابها و راههای عملی حاضر و آماده، صرفهجویی میشود. ولی با تولد عقل و ملکه نقّادی، زندگی به نفع خود، تشکیل و نموّ آن اشکال از خودآگاهی را که نیروی روانی در مرحله قدیمتر تکامل بشری به آن صورت جریان داشت متوقف میسازد. آدمی نخست در فرمان شهوت و غریزه است. عقل استدلالکننده که تنها همان، سبب تسلط وی بر محیط است، خود تکامل و پیشرفتی است، و چون عقل تولد یافت بایستی که آن را با جلوگیری از اشکال دیگر معرفت (هدایتها و معرفتهای غریزی) تقویت کنند [2].