ساکن سواحل خلیج فارس که در ایران میزیستهاند.

تفاسیر اهل تسنن

1. جامع البیان فی تفسیرالقرآن، معروف به تفسیر طبری. مؤلف این تفسیر طبری مورخ و محدث و فقیه معروف است. طبری از علمای طراز اول اهل تسنن به شمار میرود. در بسیاری از علوم زمان خود امام و پیشوا شمرده میشود. طبری در ابتدا از نظر روش فقهی تابع شافعی بود اما بعدها خود مکتب فقهی مستقلی تأسیس کرد و از هیچیک از پیشوایان فقه اهل تسنن پیروی نکرد. مذهب فقهی طبری تا مدتی پیرو داشت و تدریجاً از بین رفت. ابن الندیم در الفهرست عدهای از فقها را نام میبرد که پیرو مذهب فقهی طبری بودهاند.

طبری اهل آمل مازندران است. در سال 224 هجری در آمل متولد شد و در سال 310 در بغداد درگذشت. تفسیر طبری در قاهره چاپ شده است و در زمان نوح بن منصور سامانی به امر او به وسیله وزیر عرب نژادش معروف به وزیر بلعمی به فارسی ترجمه شد. ترجمه تفسیر طبری اخیراً در تهران چاپ شده است.

2. کشّاف. این کتاب معروفترین و متقنترین تفاسیر اهل تسنن است. از نظر نکات ادبی، بالخصوص نکات بلاغتی در میان همه تفاسیر ممتاز است. مؤلف این تفسیر ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشری خوارزمی ملقب به جاراللَّه است.

زمخشری از اکابر علمای اسلام به شمار میرود. کتابهای زیاد در ادب، حدیث و موعظه تألیف کرده است. با اینکه این مرد از بلاد شمالی ایران و سرزمینهای سردسیر بود، سالها در مکه معظمه مجاور شد و گرمای طاقت فرسای هوای آنجا را تحمل کرد، زیرا معتقد بود مجاورت بیت اللَّه آثار معنوی فراوانی دارد. چون سالها مجاور بیت اللَّه بود به «جاراللَّه» معروف گشت و ظاهراً در همان وقت تفسیر کشاف را نوشت.

زمخشری در جلد سوم کشاف، ذیل تفسیر آیه 56 از سوره عنکبوت که میفرماید:«یا عِبادِی الَّذینَ امَنوا انَّ ارْضی واسِعَةٌ فَایای فَاعْبُدونِ» (ای بندگان مؤمن من، زمین من فراخ است، پس تنها مرا پرستش کنید)، پس از آنکه تشریح میکند که مؤمن باید مناسبترین سرزمینها را از نظر حفظ دین و عبادت پروردگار برای