شواهد و قرائن تاریخی این نظر را تأیید میکند.

راه شناختن محرکات و انگیزههای یک شخص یا یک ملت در یک حرکت تاریخی، بررسی نحوه کار اوست. آنچه در فصلهای بعد خواهیم آورد کافی است که انگیزه و محرک ایرانیان را به ما بشناساند.

در اینجا نیز قسمتی دیگر از نوشته آقای عطاردی را که تحت عنوان «فعالیت اسلامی ایرانیان» برای ما نگاشتهاند میآوریم. قسمت اول نوشته ایشان را قبلًا در بخش دوم این کتاب نقل کردیم.

فعالیتهای اسلامی ایرانیان

«حوادث یمن و فداکاری ایرانیان مسلمان آن سرزمین، خود شاهد بزرگی است که این ملت با آغوش باز این دین مقدس را قبول کرد و در راه نشر آن از هیچ گونه فداکاری خودداری نکرده است. کسانی که مینویسند اسلام با شمشیر بر این ملت تحمیل شده یا تعصب نژادی و احساسات قومی آنها را وادار به این حرف میکند یا از سیر اسلام در میان نژاد ایرانی اطلاع ندارند.

همه مورخین مینویسند که دین اسلام با سرعتی شگفتانگیز در ایران پیش رفت و این ملت بدون جنگ و جدال از آن استقبال کرد و در مدت بیست سال، تمام فلات ایران را از ساحل فرات تا رود جیحون و از کنارههای سند تا کرانه دریاچه خوارزم فرا گرفت. اگر در چند مورد با اعراب مسلمان جنگ شد، آن جنگ مربوط به دستهای از طبقات ممتازه و موبدان بود که در نظر داشتند با جلوگیری از نفوذ اسلام منافع خود را حفظ کنند.

پس از اینکه تمام کشور پهناور ایران به تصرف مسلمین درآمد، طولی نکشید که اکثریت مردم این کشور به استثنای کوههای مازندران و دیلمان دین اسلام را پذیرفتند و فعالیت و کوشش این مردم برای تبلیغ اسلام و تحکیم مبانی و قواعد شرع مقدس شروع گردید. در سه قرن اول اسلام که ایران تحت نفوذ خلفای اموی و بنی عباس اداره میشد، ملت ایران در تشریح احکام دینی، ادبی، قضایی، سیاسی و اجتماعی اسلام سعی بلیغ