اسباب و موجبات و انگیزههای دیگری در کار بوده است و هر ملتی و از آن جمله ملت ایران به موجبی خاص و انگیزهای که تنها با سابقه تاریخی او مربوط است، سهم خود را ایفا کرده است؟.

بررسی این بحث تاریخی و اجتماعی و دینی مستلزم این است که تاریخ ایرانِ مقارن ظهور اسلام را ورق بزنیم و نظامات فکری، اعتقادی، اجتماعی، سیاسی، خانوادگی، اخلاقی آن عهد را تحقیق و بررسی کنیم و با آنچه اسلام در این زمینهها آورد و به ایران داد مقایسه کنیم تا بتوانیم به نتیجه گیری صحیح نائل آییم.

خوشبختانه تاریخ اسلام و همچنین تاریخ ایران مقارن ظهور اسلام روشن است.

به سهولت میتوان حقیقت را دریافت و چنانکه میدانیم در نیم قرن اخیر درباره این مطلب زیاد بحث میشود. نخستین بار اروپاییان این مسأله را طرح کردهاند. قبلًا مردم ایران مانند همه مردم دیگر جهان عادت نداشتند درباره این گونه مسائل بیندیشند، ولی امروزه درباره این گونه مطالب بسیار بحث میشود. اما متأسفانه عصر ما و لااقل کشور ما هنوز مرحله «تبلیغ» را طی میکند و کمتر به «تحقیق» میپردازد. افرادی طوطی وار از نعمت اسلام برای ایران دم میزنند و افرادی دیگر نیز به همین منوال نقطه مقابل آن را طرح میکنند و نفوذ اسلام را به ایران یک فاجعه برای ایران تلقی میکنند. در حال حاضر روزی نیست که روزنامهای یا مجلهای یا کتابی در این موضوع قلم فرسایی نکند یا در رادیو و تلویزیون سخنی دراین باره گفته نشود. بالاتر اینکه کتابهای تاریخی و جغرافیایی دبستانها و دبیرستانها نیز از تلقین یک سلسله مطالب در این زمینه خودداری نمیکنند.

ما علاقه مندیم بدون تعصب و جانبداری و در کمال بیطرفی، این موضوع را رسیدگی کنیم. معتقدیم زمینه تحقیق در این مبحث خیلی آماده است. خوشبختانه گروهی از محققان اروپایی و تنی چند از ایرانیان تا حدودی در این مسأله تحقیق کردهاند و ما در سخنان خود به گفتههای آنان بسیار استناد خواهیم کرد.

اظهارنظرها

برای اینکه نمونهای از عقاید مختلفی که در این زمینه ابراز میشود به دست