سطح قرار بگیرد».

فتوای ابوحنیفه عجیب است و علتش- همچنانکه خود اهل تسنن اعتراف دارند- کم اطلاعی ابوحنیفه از سیرت و سنت نبوی است. ولی از اینجا میتوان فهمید که در آن اعصار چیزی که در میان علمای مسلمین وجود نداشته تعصبات ملی است.

داستانی شنیدنی در کتب فقه در این مورد نقل میشود که از طرفی از تعصبات شدید عرب نسبت به غیرعرب حکایت میکند و از طرف دیگر نمونهای از پیروزی عجیب اسلام است بر تعصبات. مینویسند: «سلمان فارسی دختر عمر را خواستگاری کرد. عمر با آنکه از بعضی تعصبات خالی نبود، به حکم اینکه اسلام آن چیزها را الغا کرده پذیرفت. عبد اللَّه پسر عمر روی همان تعصب عربی ناراحت شد، اما در مقابل اراده پدر چارهای نداشت. دست به دامن عمرو بن العاص شد. عمرو گفت: چاره این کار با من. یک روز عمروعاص با سلمان روبرو شد و گفت: تبریک عرض میکنم، شنیدهام میخواهی به دامادی خلیفه مفتخر بشوی. سلمان گفت: اگر بناست این کار برای من افتخار شمرده شود، پس من نمیکنم و انصراف خود را اعلام کرد».

تشیع ایرانیان

اکثریت مردم ایران از زمان صفویه به بعد شیعه شدند. البته در این جهت نمیتوان تردید کرد که ایران از هر نقطه دیگر برای بذر تشیع زمین مناسبتری بوده است. تشیع به اندازهای که در ایران تدریجاً نفوذ کرد در جای دیگر نفوذ نکرد و هرچه زمان گذشته است آمادگی ایران برای تشیع بیشتر شده است. و اگر چنین ریشهای در روح ایرانی نمیبود، صفویه موفق نمیشدند که با در دست گرفتن حکومت، ایران را شیعه و پیرو اهل بیت نمایند.

حقیقت این است که علت تشیع ایرانیان و علت مسلمان شدنشان یک چیز است: ایرانی روح خود را با اسلام سازگار دید و گم گشته خویش را در اسلام یافت.

مردم ایران که طبعاً مردمی باهوش بودند و بعلاوه سابقه فرهنگ و تمدن داشتند، بیش از هر ملت دیگر نسبت به اسلام شیفتگی نشان دادند و به آن خدمت کردند.