تلقّی کردند و پس از رشد علمی دریافتند که این مطلب با موازین علمی و واقعی و عقلی صحیح سازگار نیست. و از طرف دیگر، توده مردم طبعا این مقدار قدرت نقّادی ندارند که فکر کنند ممکن است مسائل مربوط به ماورای طبیعت، مفاهیم معقولی داشته باشد و کلیسا اشتباه کرده باشد. چون دیدند مفاهیم کلیسایی با مقیاسهای علمی تطبیق نمیکند، مطلب را از اساس انکار کردند.

کتابی است به نام اثبات وجود خدا که مجموعهای است از چهل مقاله از چهل نفر از دانشمندان متخصّص در رشتههای گوناگون که هر کدام از راه مطالعات تخصّصی خود، برای اثبات خدا استدلال کردهاند. این کتاب به زبان فارسی ترجمه شده است.

از جمله، یکی از آن دانشمندان به نام والتر اسکار لندبرگ بحثی علمی درباره خداشناسی میکند و در ضمن بحث، تحقیقی دارد در این زمینه که چرا عدّهای، حتّی از دانشمندان، گرایش مادّی پیدا کردهاند. وی دو علّت ذکر میکند که یک علّتش همین است که ما ذکر کردیم؛ یعنی نارسایی مفاهیمی که به این نام و عنوان در خانه یا در کلیسا به افراد یاد میدادهاند.

اینکه فقط نام کلیسا را میبریم، به این معنی نیست که در منابر و مساجد ما همیشه افراد مطّلع و با صلاحیت، مفاهیم دینی را تعلیم میدهند و میدانند چه تعلیم دهند و با عمق تعلیمات اسلامی آشنا هستند. اینکه فقط نام کلیسا را میبریم یکی بدان جهت است که بحث در علل گرایشهای مادّی است و این گرایشها در محیطهای مسیحی بوده نه در محیطهای اسلامی- در محیطهای اسلامی هر چه پیدا شده کپیه و تقلیدی بوده و هست از اروپا- دیگر اینکه در محیط اسلامی در سطح فلاسفه و حکمای الهی، مکتبی وجود داشته است که پاسخگوی اهل تحقیق بوده و مانع بوده که کار دانشمندان بدانجا بکشد که در اروپا کشیده شد، ولی در محیطهای کلیسایی چنین مکتبی وجود نداشته است.

به هر حال، آقای والتر اسکار لندبرگ چنین میگوید:

«اینکه توجّه بعضی دانشمندان در مطالعات علمی منعطف به درک وجود خدا نمیشود، علل متعدّدی دارد که از آن جمله دو علّت را ذکر میکنیم: نخست آنکه غالباً شرایط سیاسی استبدادی یا کیفیت اجتماعی و یا تشکیلات مملکتی، انکار وجود صانع را ایجاب میکند؛ دوّم آنکه فکر انسانی همیشه تحت تأثیر بعضی اوهام قرار دارد و با آنکه شخص هیچ عذاب روحی و جسمی هم نداشته باشد، باز فکر او