مشاهدات عینی ما نیز این مطلب را تأیید میکند. وقتی حریقی در یک نقطه جهان واقع شود، در زمان معین و مکان معین و در ماده خاصّی واقع میشود. وجود حریق به شرایطی بستگی دارد که زمان و مکان آن را تعیین میکنند. خود آن شرایط نیز به نوبه خود زمان و مکان مشخّصی دارند و به علل و عوامل خاصی وابسته هستند.

اگر سیر خودمان را دنبال کنیم به این نتیجه میرسیم که سلسله حوادث، مانند حلقههای زنجیر به یکدیگر متصلند؛ هر حادثهای با حادثه قبل از خود و با حادثه بعد از خود، و به عبارت دیگر هر شیئی با گذشته و آینده خود، بستگی دارد، و این بستگی یک رشته ازلی- ابدی را بوجود میآورد.

جالبتر این است که در کاوش عمیقتر، بین پدیدههایی که در عرض یکدیگر قرار دارند و همزمان انجام میشوند ارتباط و پیوستگی کشف میکنیم.

یک کارگر رفوگر، فرشی را رفو میکند و یک طبیب جرّاح، مریضی را تحت عمل جرّاحی قرار میدهد. در نظر سطحی بین این دو کار، هیچگونه ارتباطی دیده نمیشود، ولی اگر متوجه شویم که یک آتش سوزی موجب سوختن مریض و فرش هر دو تا بوده است، تصدیق میکنیم که کار جرّاح و رفوگر از یک اصل سرچشمه گرفته است، یک حادثه است که اگر نمیبود هیچ کدام از این دو به فعالیت نمیافتادند.

کار همه انسانهایی که از یک پدر بزرگ به وجود آمدهاند، به وجود آن پدر بزرگ در زمان و مکان خاص خودش مربوط میگردد و بالنتیجه کار همه این انسانها نیز وابسته بهم خواهد بود.

حادثه جدا شدن زمین از خورشید، نقطه مشترک همه کارها و حرکاتی است که در روی زمین انجام میگیرد. اگر آن حادثه نمیبود هیچیک از حوادث دیگر زمین نمیبود. وجود آن حادثه سبب شده است که حوادث دیگر هم به دنبال آن بوجود آید.

در فلسفه، اصطلاحی هست تحت عنوان «وجوب بالقیاس» و «امکان بالقیاس».

مورد این اصطلاح این است که وقتی یک حادثه را با یک حادثه دیگر مقایسه میکنیم، اگر با فرض وجود حادثه اول، وجود دیگری ضروری باشد میگوییم حادثه دوم نسبت به حادثه اول «وجوب بالقیاس» دارد، ولی اگر با فرض حادثه اول، وجود و عدم حادثه دوم هر دو تا ممکن باشد میگوییم حادثه دوم نسبت به حادثه اول «امکان بالقیاس» دارد.

در نظر سطحی، چنین پنداشته میشود که بین برخی از حوادث و حوادث دیگر «وجوب بالقیاس» است و مواردی هم هست که بین دو حادثه هیچگونه رابطه ضروری نیست و بین آنها «امکان بالقیاس» حکمفرما است؛ ولی در نظر دقیقتر مییابیم که