سه خصلت اشاره شده بود و دوتای آنها مربوط است به شایستگی انسان از نظر اخلاق معاشرتی. برای اینکه انسان نماز درستی بخواند یا زکاتی را به قصد

قربت ادا کند، لزومی ندارد که صلاحیت اجتماعی داشته باشد اما برای اینکه عمل عظیم حج را انجام دهد لازم است صلاحیت اجتماعی داشته باشد.

پس معلوم شد که استطاعت اخلاقی و روحی و به عبارت دیگر صلاحیت اجتماعی نیز شرط است و این استطاعت از استطاعت مالی و بدنی و طریقی از نظر اسلام مهمتر است، زیرا این را شرط وجود قرار داده که الزاماً باید آن را به وجود آورد و تحصیل کرد نه شرط وجوب.

تمرین:

1. اخلاق بر چند قسم است؟

2. چرا سفر، اخلاق و آداب خاصی دارد؟

3. پیغمبر اکرم درباره مکارم اخلاق چه فرموده است؟

4. آیا استطاعت روحی و اخلاقی برای حج لازم است یا خیر؟

5. فرق شرط وجوب و شرط وجود چیست؟