همان توجهش به بدن گويی يک حالت تخديری در او ايجاد میکند؛ کاملًا بايد از بدن آزاد باشد تا آن لذت و بهجت معنوی را در آن حد خودش درک کند؛ و نه میتواند آلام معنوی و روحی را در حدی که هست درک کند، باز به واسطه همين اشتغال به بدن. آنها معتقدند همينقدر که انسان میميرد و روح انسان از اين اشتغال تدبيری آزاد میشود، به باطن ذات خودش مراجعه میکند، يعنی او هست و باطن ذات خودش. اگر ملکاتی که کسب کرده است ملکات فاضله باشد، خصلتهايی که به دست آورده است خصلتهای عالی و روحانی و معنوی باشد، برای او بهجتی دست میدهد. مثلًا وقتی که به برزخ منتقل میشود اگر آن قسمت برزخش باغی از باغهای بهشت باشد(الْقَبْرُ امّا رَوْضَةٌ مِنْ رِياضِ الْجَنَّةِ اوْ حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النِّيرانِ) به او لذت و بهجتی دست میدهد که نمونهاش را در دنيا هرگز احساس نکرده و نمیتوانسته احساس کند و محال بوده که او در اين دنيا احساس نمايد. (بعد در جای خودش عرض میکنم افراد استثنايی چگونه هستند.) و اما اگر برعکس، به عذابهای خودش، به آن ملکات پست و عقدهها و کينهها و کبرها و حسدها و عنادها و شرکها برگردد آنوقت يک درد و المی احساس میکند که هرگز نمونهاش را در دنيا احساس نکرده است.

حال، آدمی که در همين دنيا که هنوز حالت روح حالت تخديری است- چون حالت تدبير است و اين مساوی است با نوعی تخدير از نظر امور روحی و معنوی- حالت عقدهها و کينهها و عنادهايی که با حق و حقيقت پيدا میکند به اين حد رسيده که میگويد خدايا من تاب ديدنش را ندارم، اين بدبخت خيال میکند اگر مرد راحت میشود، نمیداند اگر بميرد به صدهزار برابرِ همان میرسد. بعلاوه اين حالتی که تو الآن داری که میخواهی فرار کنی، از خودت داری فرار میکنی؛ تو خيال کردهای از