برعکس، اگر انسان در يک حال بسيار سختی باشد اجزاء زمان بر انسان بسيار کند میگذرد. مثل اينکه کسی را ببرند در خزينه داغ آب حمّام که لااقل هشتاد درجه داغ باشد، بگويند ده دقيقه بايد اينجا بمانی. آن وقت است که ساعت را حساب میکند و يک ثانيه، از يک ساعتِ حال عادی قطعاً بيشتر بر او میگذرد. و به هر نسبت که حال انسان سختتر باشد زمان بر انسان کندتر میگذرد. اين است که زمان را نمیشود به صورت يک امر مطلق در نظر گرفت [و گفت] اگر روز قيامت پنجاه هزار سال است [چقدر طولانی است!] فرمود: برای مؤمن مانند يک نماز است. چگونه يک نماز آنهم برای مؤمن- نه برای غير مؤمن که پنج دقيقه نماز برايش مثل يک ساعت طول میکشد- کوتاه است! چگونه نماز برای يک مؤمن، وقتی نيست و چقدر کم است! تمام دوره قيامت برای او اين گونه است.

فَاصْبِرْ صَبْراً جَميلًا. خطاب به پيغمبر اکرم است که در مقابل اين استعجالها، اين مسخرهها و اين تحقيرها تو صبر پيشهکن، صبر زيبا.

به عنوان تذکر و يادآوری عرض میکنم. شب آخر ماه مبارک رمضان است. در دعای دهه آخر اين مضمون را هميشه میخوانيم، میگوييم که خدايا اين ايام ماه رمضان است که منقضی شد و شبهای اين ماه است که متصرّم شد و گذشت، يعنی شبهای پرخيری و روزهای پربرکتی گذشت و رفت.اللَّهُمَّ انْ کنْتَ رَضيتَ عَنّی فی هذَا الشَّهْرِ فَازْدَدْ عَنّی رِضاک خدايا اگر در اين ماه از ما راضی شدی پس بر رضای خودت بيفزا وَ انْ لَمْتَکنْ رَضيتَ عَنّی فَمِنَ الْآنَ فَارْضِنی و اگر راضی نشدهای، خدايا از تو مسئلت داريم الآن از ما راضی باش. و شب آخر ماه رمضان تقريباً آخرين فرصت است برای اينکه انسان جلب مغفرت و رضايت