مقصود از «پنجاه هزار سال»

در اينجا از قيامت تعبير شده است به روزی که اندازه آن روز پنجاه هزارسال است.

اولًا يک سؤال در اينجاست که معنی پنجاه هزار سالِ آن وقت چيست در صورتی که وقتی ما میگوييم سال، يک حسابی است که با گردش ساليانه خودمان میگوييم، يعنی آنگاه که زمين ما يک دور به دور خورشيد میچرخد ما میگوييم يک سال. اگر هزار بار چرخيد میگوييم هزار سال. اگر پنجاه هزار بار چرخيد میگوييم پنجاه هزار سال. در آنجا که به تعبير خود قرآن ديگر نه ماهی است و نه خورشيدی و نه زمينی و اين حسابها همه از بين میرود، پس «پنجاه هزار سال است» يعنی چه؟ اين را مفسرين طرح کردهاند، گفتهاند مقصود اين است که امتدادش امتدادی است که اگر با اين مقياسی که در دست شماست اندازهگيری کنند آن قدر درمیآيد.

سؤال ديگر اينکه آيا اين روز که پنجاه هزارسال است، برای همه مردم، يک زمان مطلق است و يک جور است؟ يعنی همه مردم روز قيامت را پنجاه هزار سال طی میکنند؟ اين را از پيغمبراکرم سؤال کردند: يا رسولَ اللَّه! عجب روز طولانیای است! فرمود: به خدای عالم قسم که آن روز بر مؤمن آن قدر میگذرد که يک نماز را میخواند. اينجا هم آيه اساساً راجع به کافرين است. مسأله زمان از يک نظر ديگر هم خيلی قابل توجه است و آن اين است که گذشتِ زمان برای انسان با حالتی که انسان در آن حالت قرار دارد يک نسبت مستقيم دارد؛ يعنی انسان به هر اندازه که خوش باشد احساسش نسبت به زمان منفی میشود. يک کسی که غرق در يک لذتی هست نمیفهمد چگونه اين شب صبح شد. گفت: