هذا ما لاتَقومُ لَهُ السَّمواتُ وَ الْارْضُ لِأنَّهُ لايَکونُ الّا عَنْ غَضَبِک وَ سَخَطِک» مضمونش همين است:

تمام آسمان و زمين تاب مقاومت او را ندارد برای اينکه نيست جز غضب تو و سخط تو. بعضی مفسرين«مِنَ اللَّه» را به«دافِعٌ» برگرداندهاند. در اين صورت معنای آيه اين است که از ناحيه خدا اين عذاب دفع نمیشود؛ يعنی اگر کسی بخواهد دفع کند جز خدا کسی نيست، خدا هم آن را دفع نمیکند، سنت قطعی و قضای حتمی الهی است و برگشتنی نيست.

در اينجا درباره خدای متعال کلمه بسيار پرمعنايی آمده است:مِنَ اللَّهِ ذِی الْمَعارِجِ از ناحيه اللَّه، صاحب پلّهها و درجات قرب. «مَعرَج» از «عروج» است.

معرج يعنی محل عروج و بالا رفتن. [خدای صاحب معارج] يعنی او محلها و مقامات در نزد خود برای بالا رفتن دارد، پلهها و درجات دارد، که به اين معنا در قرآن زياد آمده است، از جمله آيه «رَفيعُ الدَّرَجاتِ ذُوالْعَرْشِ» [1]. يا درباره مؤمنين دارد:هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللَّهِ [2]. همچنين:يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذينَ امَنوا مِنْکمْ وَ الَّذينَ اوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ [3].معنی قرب به خدا

ما اين کلمه را زياد به زبان میآوريم يا در دل خودمان نيت میکنيم، مثلًا میگوييم اين نماز را بجا میآورم قربةً الی اللَّه، يعنی برای نزديک شدن، تقرب جستن به سوی پروردگار. معانی و مفاهيمی که اين کلمات در

[1]. غافر/ 15.

[2]. آلعمران/ 163.

[3]. مجادله/ 11.