باشيم، ما در شب مرده باشيم يا ما در شب زنده باشيم.

وقتی که انسان مانند يک لاشه بيفتد؛ سر شب میخورد، بعد هم خستگی و کسالت و سيری، تا صبح میافتد مثل لاشهای که فقط نفس میکشد، او ديگر حيات ندارد؛ خودش مرده است، شبش هم قهراً مرده است. از آن بدتر اين است که انسان نخوابد ولی شب را در زير صفر بگذراند يعنی در اسفلالسافلين بگذراند، به فسق و فجور و گناه و معصيت بگذراند. اين از مردن يک درجه هم پايينتر است، زير صفر است. مردن حالت بیتفاوتی و بیاستفادگی است، اينجا حالت استفاده سوء است.

و اما شب را زنده نگهداشتن به اين است که انسان خودش در آن شب زنده باشد يعنی حيات معنوی داشته باشد. حيات معنوی انسان به چيست؟ حيات معنوی انسان به ياد خداست. به هر اندازه و در هر حالت که قلب انسان از خدا غافل نباشد انسان زنده است؛ روزش زنده است شبش هم زنده است. و هستند و بودهاند انسانهايی که در خواب هم زندهاند، يعنی خواب و بيداری برای آنها علیالسويّه است. در عين اينکه میخوابند و همان استفاده جسمانی که ما از خواب میبريم- يعنی رفع کسالت- آنها هم میبرند، ولی اين خوابْ مشاعر آنها را از کار نمیاندازد يعنی در عالم خواب هم بيدارند و اين از مختصات پيغمبر اکرم نيست؛ پيغمبر اکرم درجهاش بالاتر از اينهاست؛ خودش هم فرمود:يَنامُ عَيْنای وَ لا يَنامُ قَلبی چشمهای من میخوابد ولی دل من هرگز نمیخوابد. خيلی از افراد کوچک امتش هم بودهاند و هستند که نه در خواب مردهاند و نه در بيداری، يعنی وقتی هم که خواب هستند چون خدا هرگز از قلب آنها بيرون نمیرود خوابشان هم بيداری است. در کوچه راه میروند باز هم زندهاند، در مغازه هستند معامله میکنند(رِجالٌ لاتُلْهيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ