الشَّمْسَ سِراجاً.

باز مردم را به نظام خلقت ارجاع میدهد. موضوع هفت آسمان را مطرح میکند. آن وقت هم اين اعتقاد بوده است. خداست که هفت آسمان آفريد و ماه و خورشيد؛ يعنی خدا که هفت آسمان آفريد اينها را در ظلمت و تاريکی نگذاشت، خورشيد آفريد که کانون نور پخشکن است، خودش در ذات خود چراغ است، و قمر آفريد که اگرچه در ذات خود چراغ نيست ولی نورپخش کن هست. خورشيد يک کانون آتشين است و خودش از خودش نور پخش میکند؛ اين است که حالت خورشيد درست حالت يک چراغ است. ولی ماه يک موجود سرد است، او از خودش نور ندارد ولی نور را که از خورشيد میگيرد میتواند به روی زمين پس بدهد.

نوح میخواهد اين جور بگويد که اين عالم به منزله خانه شماست؛ خدا شما را خلق نکرد که در اين خانه تاريک بگذارد، از نظر حسی برای شما چراغ در روز و يک شیء نور دهنده در شب- شيئی که نور چراغ را در شب به شما تحويل بدهد- آفريد که ماه باشد. اينها دليل بر اين است که در خلقت عنايتی و رابطهای هست، خداست که شما را تدبير میکند، خداست که ربّ شماست، پس شما هم خود را در کارهای اختياری تحت تدبير و اراده خدا قرار بدهيد يعنی به قانون خدا عمل کنيد.

وَ اللَّهُ انْبَتَکمْ مِنَ الْارْضِ نَباتاً شما مثل يک گياهيد که خدا شما را از زمين رويانده است. هيچ توجه نمیکنيد که چگونه يک گياه از زمين میرويد؟ هرکدام از شما در واقع يک گياه هستيد که از زمين روييدهايد، نوعی از گياه هستيد. واقعاً هم همينجور است. انسان نبات هم هست، حيوان هم هست؛ علاوه بر نباتيت و حيوانيت يک چيزی علاوه دارد. ولی آنچه که يک گياه دارد انسان دارد بلکه آنچه که ماقبل گياه هم دارد انسان دارد؛ يعنی آنچه که يک ماده بیجان و معدنی دارد انسان هم دارد،