سهگونه تصديق

مفسرين گفتهاند- و خوب گفتهاند- که يُصَدِّقونَ در اينجا يعنی کسانی که تصديق دارند. ما سه جور تصديق داريم: يک تصديق لفظی، يک تصديق عملی و يک تصديق ذهنی. يک وقت شما مطلبی را به من میگوييد که ما تجربه کردهايم فلان کار بد است، فلان بيماری را ايجاد میکند. من میگويم: بله. در اينجا حرف شما را تصديق کردهام. بسا هست ذهن من تصديق میکند، میفهمم شما راست میگوييد.

اما در عمل چطور؟ ممکن است در عمل برخلاف آنچه که خودم به زبان تصديق کردهام عمل کنم. تصديق واقعی تصديق عملی است نه تصديق لفظی و تصديق ذهنی. تصديق عملی است که مکمل تصديق ذهنی است؛ يعنی تصديق تا در مرحله ذهن باقی بماند تصديق کامل نيست. میفرمايد: آنان که يومالدين را تصديق میکنند. کدام نوع از تصديق؟ تصديقِ عملی، يعنی عملًا هم تصديق میکنند؛ عملشان بر موازينِ گواهی دادن و تصديق کردن و راست پنداشتن قيامت است.

نکته ديگری که در اينجا گفتهاند درباره کلمه «يصدّقون» است. يُصَدِّقونَ فعل مضارع است. صَدَّقَ يعنی تصديق کرد، يُصَدِّقُ يعنی تصديق میکند. يک تفاوت فعل مضارع با فعل ماضی اين است که فعل ماضی بر گذشته دلالت میکند و فعل مضارع بر حال و استقبال. يک فرق ديگر اين است که فعل مضارع در مواردی دلالت بر استمرار میکند. اگر بگوييم صَدَّقَ فلان کس فلان چيز را تصديق کرد؛ ممکن است اين تصديق در يک لحظه واقع شده باشد. اما اگر بگوييم فلان کس فلان چيز را تصديق میکند، يعنی دائماً و هر وقت که ما بخواهيم او را تصديق