این تعبیر را علمای فرنگی امروز [به کار بردهاند و] حدود پنجاه سال بیشتر از عمرش نمیگذرد، ثابت کردهاند که گاهی حرکت باد به این شکل است که اگر کسی جناحهای مختلف و وضع حرکت آن را ببیند خیال میکند یک پرنده عظیمی روی دنیا ر اینجا هم قرآن چون بادهای رحمت را بیان میکند، کلمه «ریاح» دارد. عرض کردم اگر کسی بخواهد این مطلب را بیشتر درک کند کتاب باد و باران در قرآننظام نزول باران

فَتُثیرُ سَحاباً. «تُثیرُ» از ماده ثَوَرَ (ث- و- ر) است. این ماده اصلش «انقلاب» است.

عرب به انقلاب میگوید «ثوره»، و به گاو نر هم از آن جهت میگوید «ثور» که وسیله شخم زدن زمین یعنی زیر و رو کردن زمین است. چون با شخم زدن، زمین را زیر و رو میکند، به اعتبار زیر و رو کردن به آن میگویند «ثور»؛ و بنابراین معنی «اثاره» پراکنده کردن نیست که گاهی چنین گفتهاند، صرفِ پراکنده کردن را «اثاره» نمیگویند، «اثاره» پراکنده کردنی است که در آن زیر و رو کردن هم باشد. باز ثابت کردهاند که در وقت تشکیل ابرها و بادها یک انقلابات و شورشهایی در جوّ رخ میدهد که واقعاً ثوره و اثاره است نه یک حرکت عادی.

فَیبْسُطُهُ فِی السَّماءِ کیفَ یشاءُ در ابتدا این ابرها را پهن میکند- مثل این که سفرهای را پهن کنند، که میگویند «ابرهای سفرهای»- مطابق آنچه حکمت و مشیتش اقتضا کرده است. ولی ابر پهنشده منشأ باران نیست مگر بعد از آن که «وَ یجْعَلُهُ کسَفاً» جمع و درهم فشرده شود و حتی در