«ریح»و«ریاح»

آیه سوره روم میگوید: خداست، ذات حق است آن که بادها را میفرستد. اولًا یکی از نکاتی که گفتهاند این است که قرآن در بعضی موارد تعبیر میکند به «ریح» (باد) و در بعضی موارد تعبیر میکند به «ریاح» (بادها). به حسب استقصایی که کردهاند هرجا که این کلمه، مفرد آمده است آنجا بادهایی ذکر شده که آن بادها منشأ خرابی و هلاکت و عذاب بوده است، مثل«ارْسَلْنا عَلَیهِمُ الرِّیحَ الْعَقیمَ» [1] و هرجا که قرآن باد را به عنوان یک مبشّر رحمت بیان کرده است، به صورت جمع ذکر کرده: «ریاح» (بادها)، و علمِ امروز ثابت کرده است که بادهایی که منشأ بارانها میشوند «یک جبهه» نیست، جبهههای مختلفی است که به شکل خاصی دست به دست یکدیگر میدهند و فقط در آن وقت است [که منشأ باران میشوند.] و عجیبتر این است که این نکتهای که از خود قرآن استفاده میشود، در حدیث تصریح شده است. در یکی از دعاها وارد شده است که:اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لَنا رِیاحاً وَ لا تَجْعَلْهُ لَنا ریحاً [2] خدایا باد را برای ما «ریاح» قرار بده نه «ریح»؛ یعنی وقتی که میوزد، به آن شکلش باشد چون تنها به آن شکلْ رحمت است. و حتی از ائمّه سؤال کردهاند که مگر چه فرق است میان «ریح» و «ریاح»؟ عین همین جواب را دادهاند، گفتهاند که هروقت باد «یکجبههای» باشد عذاب است و هروقت «چند جناحی» باشد رحمت است. و باز در حدیث دیگری امیرالمؤمنین علی علیه السلام باد را تشبیه کرده است به یک پرندهای که دارای سری و جناحهایی است. عین ا گرفته است.

[1]. ذاریات/ 41.

[2]. جامع الصغیر، ج 2/ ص 111.