مسبّحات در قرآن

همچنین ما در قرآن پنج سوره داریم- بلکه با سوره «سَبِّحِ اسْمَ» به اعتباری شش سوره داریم- که با تسبیح شروع میشوند و اینها را «مسبّحات» میگویند.

سوره حدید این طور شروع میشود: سَبَّحَ لِلَّهِ ما فِی السَّمواتِ وَ الْارْضِ هرچه در آسمانها و زمین است خدا را تسبیح میکند.

سوره حشر و سوره صف به این شکل شروع میشود: سَبَّحَ لِلَّهِ ما فِی السَّمواتِ وَ ما فِی الْارْضِ. در اینجا کلمه «ما» تکرار شده است. باز مفاد همان است: هرچه در آسمانهاست و هرچه- نه هرکه- در زمین است خدا را تسبیح کرده است.

سوره جمعه و سوره تغابن [این طور شروع میشوند:] یسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِی السَّمواتِ وَ ما فِی الْارْضِ.

«سَبِّحِ اسْمَ» نیز امر به تسبیح است.

در این پنج سوره [فعل تسبیح را] در سه مورد به صورت ماضی و در دو مورد به صورت مضارع ذکر میکند ولی با کلمه «ما»: «هرچه» در آسمانها و زمین است خدا را تسبیح میکند. اما قرآن میگوید آن حقیقت سجود که این سجود شما نماینده و نمایشگری از آن است [در همه موجوات هست.] ما که سجود میکنیم عمل ما نمایشگر خضوع ماست. قرآن میگوید همه موجودات خدا را سجود میکنند، خورشید و ماه و ستاره هم خدا را سجود میکنند، ولی البته معلوم است، مقصود این نیست که مثلًا خورشید هم یک پیشانی دارد و پیشانیاش را روی خاک میگذارد؛ نه، این عمل شما که نمایشگر منتهای خضوع است [1] برای این

[1]. البته نمایشگر خیلی ظاهری: آدمی که نماز میخواند و فکرش صد جای دیگر کار میکند، ولو اینکه سرش را هم روی خاک بگذارد، ظاهر بدنش نمایشگر خضوع کامل هست اما روحش خضوع ندارد.