بیشترند. بعد از آن، مسلمین را دو برابر تصور میکردند و همین سبب شد که روحیه کفار شکست بخورد. خدا میگوید این یک سرّ الهی داشت، میخواستیم که این حقیقت ظهور کند و این درس برای همیشه در میان مردم بماند. عجیبتر این است که شب قبل از جنگ، پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله لشکر دشمن را خواب میبیند و در این خواب هم لشکر دشمن از آن مقداری که بعد در بیداری دیده شد کمتر بود، به چشم پیغمبر کمتر آمد که وقتی پیغمبر خواب خود را برای اصحابش توصیف کرد، اصحاب گفتند اینها که چیزی نیستند. نتیجه این شد که مسلمین با قوّت قلب بر کفار تاختند و کفار در ابتدا با قوّت قلب بر مسلمین تاختند ولی بعد روحیهشان را باختند و شکست خوردند با اینکه تعدادشان تقریباً سه برابر مسلمین بود و تجهیزاتشان از آذوقه و شمشیر و زره و سپر و غیره، طرف مقایسه با تجهیزات مسلمین نبود.

حال قرآن ایندو را ذکر میکند که ما چگونه اسباب فراهم کردیم. میفرماید: اذْ یریکهُمُ اللَّهُ فی مَنامِک قَلیلًا ای پیغمبر! یاد کن آن وقت را که خدا اینها را در خواب به تو نمایاند اما کم نمایاند؛ تو هم خیال کردی همه آنها همیناند. وَ لَوْ اریکهُمْ کثیراً لَفَشِلْتُمْ اگر خدا در خواب اینها را زیاد به تو نشان میداد و تو هم قهراً همان حقیقتی را که دیده بودی نقل میکردی، همهتان سست میشدید وَ لَتَنازَعْتُمْ فِی الْامْرِ اختلاف میکردید، بعضی میگفتند با اینکه آنها زیادند برویم، و بعضی میگفتند حالا که آنها اینقدر زیادند نرویم. وَلْکنَّ اللَّهَ سَلَّمَ اما خدا این کار را کرد [و شما را به سلامت داشت.] انَّهُ عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدورِ خدا آگاه است به آنچه که در سینهها و دلهاست.

وَ اذْ یریکموهُمْ اذِ الْتَقَیتُمْ فی اعْینِکمْ قَلیلًا و آنگاه که در وقت التقا یعنی