معنی شکر

«شکر» کلمهای است که در قرآن زیاد با آن برخورد داریم. معنی «شکر» این است که انسان در مقابل فردی که از او خیری به وی رسیده است اظهار قدردانی کند و مثلًا بگوید: من ممنون هستم. آیا معنی «شکر خدا» همین است که بگوییم: «الهی شکر»؟ نه، اشتباه است. «الهی شکر» صیغه شکر است نه خود شکر. خود شکر چیز دیگری است. مثل اینکه کلمه «اسْتَغْفِرُ اللَّه» صیغه توبه است نه خود توبه. توبه، پشیمانی از گناه و تصمیم به عدم تکرار است. اظهار «الهی اسْتَغْفِرُک وَ اتوبُ الَیک» [اظهار صیغه توبه است نه خود توبه]. پس شکر یک معنی دقیقی دارد و آن عبارت است از قدردانی، اندازهشناسی، حقشناسی. لهذا «شکر» هم درباره بنده نسبت به خدا و هم درباره خدا نسبت به بنده به کار میرود: وَ اللَّهُ شَکورٌ حَلیمٌ. خدا شکور است یعنی او طاعت بندگان را قدرشناس است. هر طاعتی که بنده میکند حقی دارد، خدا اجر بندهاش را ضایع نمیگرداند، یعنی از عمل بنده قدردانی میکند، آن را از بین نمیبرد. بنده اگر بخواهد قدرشناس و شاکر باشد باید قدر نعمتهای خدا را بداند، یعنی هر نعمتی را بداند برای چه هدف و منظوری است و در همان مورد مصرف کند.

در تعریف «شکر» چنین گفتهاند: «اسْتِعْمالُ الشَّیءِ فیما خَلَقَ اللَّهُ لِاجْلِهِ» به کار بردن شیء در راهی که به خاطر آن آفریده شده. آیا شکرِ مثلًا چشم که خدا به ماداده این است که بگوییم: خدایا شکر که به من چشم دادی؟ نه. عقل، فکر، عاطفه، احساسات، فرزند، مال، سلامت و هر نعمتی که داری، اگر این نعمت را از مسیر خودش