نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 498
مفاهیم اسلام را در برابر شبهات دشمنان بر عهده گرفته است. این تفسیر ارزشمند مزایا و محاسن بسیاری دارد که به مهمترین آنها اشاره میکنیم: 1. جمع میان دو روش تفسیری موضوعی و ترتیبی؛ قرآن را آیه به آیه و سوره به سوره تفسیر کرده است ولی در هر بخش، آیات مربوط و متناسب با موضوع آن را- که در قرآن پراکنده است- میآورد؛ تا درباره آن به طور جامع بحث و بررسی کند. 2. توجه کامل به مسأله وحدت موضوعی حاکم بر قرآن؛ هر سورهای هدف یا اهداف معینی دارد که بنیان و اساس آن سوره را تشکیل میدهد و سوره پایان نمییابد مگر هنگام کامل شدن هدف؛ و به همین دلیل تعداد آیات سورهها با هم متفاوت است. وی در این خصوص میگوید: «در هر قطعه از قطعات کلام خدا که سوره نامیده میشود، نوعی وحدت و انسجام هست که در بخش خاصی از سوره یا بین یک سوره و سوره دیگر مشاهده نمیشود و از همین موضوع میفهمیم که اغراض و مقاصد مورد نظر در یک سوره مختلف است؛ ولی هر یک از آنها برای بیان معنای خاصی آمده است که سوره جز با اتمام و اکمال آن معنا، به پایان نمیرسد». [1] 3. «وحدت کلی» حاکم بر تمام قرآن؛ همان روح کلی جاری و ساری بر تمام آیات و سورهها که در واقع حقیقت اصلی حاکم بر اجزای قرآن است. مؤلف میگوید: «در پس این الفاظ و کلمات و حروف، روحی کلی حاکم است که همان جوهره واقعی قرآن است و به منزله روح در کالبد انسان میباشد». همچنین در این مورد میگوید: «آنچه از آیات شریفه در مییابیم این است که ورای آنچه میخوانیم و میاندیشیم، چیزی هست که به منزله روح در جسد است و این همان چیزی است که خداوند آن را کتاب حکیم نامیده و معارف اسلامی هم مبتنی بر همان است و از سنخ الفاظ و معانی نیست». [2] با توجه به این شاخصه و شاخصه قبلی، مسأله سیاق در سراسر قرآن بخوبی روشن میشود. 4. استمداد و بهرهگیری از روش «تفسیر قرآن به قرآن»؛ مؤلف این مسأله را محقّق [1] المیزان، ج 1، ص 14. [2] همان، ج 3، ص 55.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 498