نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 299
وادی تشویق و ترغیب و تأویل راه پیموده است؛ ضمن اینکه میدانسته کسانی که احادیثی را بر زبان راندهاند، دروغ و بیاساس گفتهاند» [1]؛ ولی این گونه عذرخواهی پذیرفتنی نیست. به هر حال این کتاب مورد استقبال و پذیرش همگان قرار گرفت و بسیاری همه یا بخشی از آن را برای تدریس در نظر گرفتند و یا بر آن حاشیه نوشتند.
8. تفسیر نسفی (مدارک التنزیل و حقائق التأویل)
نوشته ابو البرکات عبد اللّه بن احمد بن محمود نسفی است که منسوب به «نسف» معرّب «نخشب» از بلاد ماوراء النهر است. وی پیشوای زمان خود، بزرگ فقهای حنفی و در حدیث و تفسیر بسیار مشهور و برجسته بود. تصانیف زیادی در فقه و اصول دارد؛ از جمله همین تفسیر که در آن، خلاصه «تفسیر بیضاوی» و «کشاف» زمخشری را آورده و وجوه مختلف قرائات و اعراب را جمع کرده و نکات بلاغی و محسنات بدیعی و سؤال و جوابها را در ضمن شرح آیه، از «کشاف»، آورده است؛ بیآنکه به نام زمخشری تصریح کند. وی در سال 701 در گذشت و در «أیذج» معرّب ایذه- که شهری است بین اهواز و اصفهان در استان خوزستان- به خاک سپرده شد. تفسیر دیگری نیز به همین اسم به زبان فارسی کهن وجود دارد. این تفسیر، ترجمه مانندی است نوشته ابو حفص نجم الدین عمر بن محمد نسفی حنفی (متوفای 538) در دو جلد به تصحیح دکتر عزیز اللّه جوینی. این تفسیر، به دفعات به چاپ رسیده است. چاپ نخست آن سال 1353 ش انجام یافته که در بخش ترجمه از آن یاد کردیم.