نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 294
فراغت بال و رفاه حال این مفسر بزرگ دلالت دارد. گاهی هم به این مسائل جوابهایی میدهد که بیشتر شبیه به شوخی است تا جدّی؛ که با مقام علمی والای او سازگار نیست؛ مثلا در ذیل آیه «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ» [1] میکوشد نزول دفعی (یکباره) قرآن را در ماه رمضان- در شب قدر- بر آسمان دنیا و سپس نزول تدریجی آن را بر زمین توجیه کند. میگوید: «این کار بر اساس مصلحتی بود که خداوند میدانست؛ یا به خاطر فرشتگانی بود که ساکنان آسمان دنیایند یا اینکه مصلحت بود پیامبر وحی را از نزدیکترین محل دریافت کند و یا اینکه به خاطر جبرائیل بود که مأمور فرود آوردن و ابلاغ آن بود». [2]
6. تفسیر قرطبی (الجامع لاحکام القرآن)
ابو عبد اللّه محمد بن احمد بن ابوبکر انصاری خزرجی اندلسی قرطبی که در سال 671 درگذشت؛ او از عالمان عارف و صاحب تألیفات سودمندی است. از جمله آثار وی همین تفسیر میباشد که از نظر سبک تألیف و مشتمل بودن بر آراء و اقوال و عنایت به لغت و ادب و فقه و کلام، از بهترین تفاسیر به شمار میرود. البته عدهای، از جمله ذهبی احتمالا با تأثر از نام کتاب، این اثر را جزو تفاسیر فقهی میداند. خود تفسیرش را این گونه وصف مینماید: «تصمیم گرفتم در این کتاب شرحی مختصر، متضمن نکاتی از تفسیر، لغت و اعراب، قرائات، پاسخ به منکران، معانی آیات و تبیین اشکالاتی که بر اقوال گذشتگان گرفتهاند و آیندگان هم به دنبال آن رفتهاند، ارائه کنم». وی در این تفسیر به سبک تفاسیر جامع دیگر عمل کرده است؛ بدین صورت که نخست آیه را میآورد و به دنبال آن به ذکر مسائل دیگر میپردازد و در ضمن آن
[1] «ماه رمضان که در آن قرآن فرو فرستاده شده است». بقره 2: 185. [2] تفسیر کبیر، ج 5، ص 185.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 294