تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 482

ملاحظه می‌شود که با این مقایسه دقیق بین دو آیه قرآن، حکم تحریم صریحا از قرآن به دست می‌آید و این نکته‌ای است که باعث شگفتی مهدی عباسی شد و سبب شد تا این باریک بینی و تیز هوشی‌ای را که خاندان بلند پایه بنی هاشم از آن برخوردار بودند، بستاید.
همین تفسیر برای «إثم» در آیه از طریق حسن بصری هم روایت شده است. [1]
علامه مجلسی می‌گوید: «مراد از «إثم» چیزی است که باعث إثم می‌شود و خلاصه استدلال امام علیه السّلام این است که خداوند در آن آیه به حرمت آنچه موجب إثم است حکم کرده است و در آیه دیگر فرموده است: شراب و میسر (قمار) موجب إثم‌اند؛ و مقتضای قرار دادن این دو آیه در کنار هم، اثبات تحریم شراب و قمار است» [2].
کنایه آوردن واژه «إثم» از «خمر» بدان جهت است که شرب خمر ریشه همه پلیدی‌ها و اساس تمام گناهان است؛ [3] و به کار بردن اثم به جای خمر در زمان اسلام و پیش از آن نیز رواج داشته و به کار بردن آن به جای خمر معروف بوده است.
اخفش در این باره آورده است:
«شربت الإثم حتی ضلّ عقلی کذاک الإثم یذهب بالعقول؛
آن قدر شراب نوشیدم تا خرد خود را از دست دادم آری چنین است که شراب خرد را از میان می‌برد».
دیگری می‌گوید:
«نهانا رسول اللّه أن نقرب الخنا و أن نشرب الإثم الّذی یوجب الوزرا؛
[4] پیامبر ما را از ناسزاگویی و از نوشیدن شراب که موجب وزر و گناه است نهی کرد».
نیز شاعر عرب در مجلس ابو العباس گفت:

[1] مجمع البیان، ج 4، ص 414.
[2] مرآة العقول بشرح کافی، ج 22، ص 264.
[3] کلینی در کافی، ج 6، ص 403 از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که پیامبر اکرم (ص) فرمود: «انّ الخمر رأس کلّ إثم؛ خمر سرآمد همه گناهان است».
[4] مجمع البیان، ج 4، ص 414. خنا؛ به معنای ناسزاگویی است و استعاره از هر کار زشتی قرار می‌گیرد. در این جا اثم کنایه از خمر آمده است؛ زیرا اگر اثم کنایه نباشد و به معنای گناه باشد دیگر موجب وزر نخواهد بود و تعلق شرب به آن درست نخواهد بود.

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 482

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست