ثابت بن دینار ابو حمزه ثمالی ازدی کوفی (متوفای 148) از بزرگان اهل حدیث و مقربان درگاه اهل بیت علیهم السّلام شمرده می‌شود. فضل بن شاذان روایت می‌کند که امام علی بن موسی الرضا علیه السّلام درباره او فرمود: «ابو حمزه ثمالی، لقمان (یا سلمان) زمان خود بود. او محضر پر برکت سه امام معصوم: علی بن الحسین، محمد بن علی و جعفر بن محمد علیهم السّلام را تماما و برهه‌ای از دوران امامت موسی بن جعفر علیه السّلام را درک کرده و مورد عنایت آنان بوده است».
صدوق، نجاشی، طوسی، ابن داود و علامه حلی او را مورد اعتماد دانسته‌اند.
ابن ندیم درباره او می‌گوید: «او از نخبگان ثقات است». سید حسن صدر نیز او را چنین ستوده است: «بزرگ شیعیان کوفه بود و همگان از سخن او شنوایی داشتند».
صارم الدین درباره او می‌گوید: «او نماد تشیع و شاخصه شیعیان شمرده می‌شود».
برخی از رجالیان عامه او را به سبب تشیع قدح کرده‌اند، ولی حاکم نیشابوری او را توثیق کرده و در «المستدرک» از او روایت کرده و سند آن را- طبق نظر بخاری و مسلم- صحیح دانسته است. حاکم می‌گوید: «قدحی جز به دلیل انتساب او به مسلم- صحیح دانسته است. حاکم می‌گوید: «قدحی جز به دلیل انتساب او به تشیع، درباره او گفته نشده؛ در صورتی که شیخین (بخاری و مسلم) از او روایت دارند». بزرگان اهل حدیث (از اهل سنت) به همین دلیل، به قدح رجالیان ارجی ننهاده و از او بسیار روایت کرده‌اند؛ از جمله: ترمذی، ابن ماجه، خطیب بغدادی، ابن ابی شیبه، ابو جعفر طحاوی، حاکم نیشابوری، ابن قتیبه، ابو نعیم و جز آنان.
عادل نویهض درباره او می‌گوید: «فقیه امامی و از بزرگان رجال حدیث و از ثقات شمرده می‌شود و مفسری زاهد و از اهل کوفه است». داوودی می‌گوید: «ترمذی و ابن ماجه از او روایت دارند و او دارای تفسیر می‌باشد».
ابو جعفر طبری، ثعلبی، ابن کثیر، قرطبی، سیوطی، ابو حیان اندلسی، بغوی، حاکم، ابو الفرج، بیهقی، ابن عدی، ابن الانباری، ابن اسحاق و جز آنان، در تفسیر از او روایت کرده‌اند. گذشته از عنایت زیادی که بزرگان امامیه به ابو حمزه و روایات او- چه در فقه و چه در تفسیر- دارند، [1] تفسیر او یکی از مراجع تفسیری به شمار