نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 403
روی تعجب و شگفتی درخواستی مطرح کرد و نشانهای را جهت اثبات صحت آن طلبید. ابن جریر طبری در ضمن روایاتی که نقل کرده میگوید: شیطان بود که زکریا را درباره وحی فرشتگان و بشارت فرزند، به تردید واداشت و به او گفت: این صدای شیطان است.- عبده ادامه میدهد- اگر علاقه جنونآمیز به جمع روایاتی چنین بیارزش و باور نکردنی نبود، هیچ مؤمنی به خود اجازه نمیداد چنین سخن بیهوده و بیمایهای را که عقل آن را به دور میافکند و در قرآن نیز بدان اشاره نشده است بر زبان راند؛ و تنها همین روایت برای کسی که چنین روایاتی را نقل میکند کافی بود که در عدالت او خدشه شود و روایتش به صورتش کوبیده شود. خداوند از ابن جریر بگذرد که به خود اجازه داده تا چنین روایتی را در دسترس همگان قرار دهد». عبده آنگاه آیه را مطابق تفسیر ابو مسلم تفسیر کرده میگوید: «زکریا عرضه داشت: پروردگارا برای من نشانهای قرار ده؛ یعنی علامتی که کاشف از حصول این عنایت و پیشاپیش آن باشد. [1] خداوند فرمود: نشانه تو آنکه با مردم سخن نگویی؛ یعنی سخن گفتن با دیگران را از روی اختیار ترک کن [2] تا برای عبادت خداوند فراغت کامل داشته باشی» [3]. در داستان حضرت ابراهیم و پرندگان چهارگانه که در آیه «قالَ فَخُذْ أَرْبَعَةً مِنَ الطَّیْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَیْکَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلی کُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءاً ثُمَّ ادْعُهُنَّ یَأْتِینَکَ سَعْیاً» [4] مطرح شده، ابو مسلم تفسیری مشابه آیه قبل ارائه کرده است. فخر رازی میگوید: «مفسران اتفاق نظر دارند که مقصود از «صرهن» قطعه قطعه [1] البته این درخواست از روی شوق و خشنودی فراوانی بود که از بشارت فرزند به او دست داده بود؛ میخواست تا هر چه زودتر به موعد این بشارت الهی نایل گردد. [2] مقصود، روزه «صمت: سکوت» است که هر گاه دستور چنین روزهای آمد، بدان که نشانه تحقق بشارت یاد شده است. [3] تفسیر المنار، ج 3، ص 299- 298. علامه طباطبایی رحمه اللّه در اینجا سخنی شگفت دارد. ایشان رأی دیگر مفسران را ترجیح داده و مشتبه شدن امر بر پیامبران را، چنانچه با توجه و عنایت خداوند برای رفع اشتباه همراه باشد، تجویز نموده است؛ که چنین سخنی از ایشان مایه تعجب است. ر. ک: المیزان، ج 3، ص 194. [4] «گفت: پس چهار پرنده برگیر و آنها را جدا جدا کن؛ سپس بر هر کوهی پارهای از آنها را قرار ده؛ آنگاه آنها را فراخوان؛ شتابان به سوی تو میآیند». بقره 2: 260.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 403