نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 304
ستمگر پر نسازید (وضعیت آنان چشمگیر شما نباشد)، مگر اینکه در دل از آنان بیزاری بجویید- کنایه از اینکه اگر در ظاهر ناخواسته با ستمگران همراه هستید، باید در نهان از آنان بیزار باشید- تا کردار نیک شما بیاثر نگردد» [1]. او تعبیر خواب میکرد و بدین کار شهره بود؛ لذا عبد الملک بن مروان کسی را نزد او فرستاد تا درباره خوابی که دیده بود از او پرس و جو کند. خواب دیده بود که گویا چهار بار در محراب بول کرده است! سعید بن مسیّب گفت: «چهار تن از نسل او حکومت خواهند کرد»؛ و چنین شد؛ زیرا ولید، سلیمان، یزید و هشام که همه از فرزندان عبد الملک هستند به حکومت رسیدند. [2]
3. مجاهد بن جبر
اشاره
ابو الحجاج مخزومی اهل مکه، قاری و مفسر؛ به سال 21 متولد شد و در سال 104 در حال سجده در مکه وفات یافت. او از موثقترین شاگردان ابن عباس بوده است که بزرگان و ارباب حدیث و تفسیر بر او اعتماد کردهاند. از او روایت شده که گفت: «قرآن را سه بار بر ابن عباس عرضه داشتم؛ بر روی هر آیه مکث میکردم و میپرسیدم درباره چه کسی و چگونه نازل شده است». ابن ابی ملیکه [3] میگوید: «مجاهد را دیدم که تفسیر قرآن را از ابن عباس میپرسید و لوحههایی را نیز همراه خود داشت که بر آن مینگاشت. ابن عباس به او میگفت: بنویس؛ تا اینکه مجاهد تفسیر تمام قرآن را از او فرا گرفت»؛ از این روست که گفته شده: «داناترین تابعان در تفسیر، مجاهد است». سفیان ثوری میگوید: «اگر تفسیری از مجاهد به تو رسید کفایت میکند و صحت آن مورد تأیید است». ذهبی میگوید: «همه امت بر پیشوایی مجاهد در تفسیر و استناد به سخنان او اتفاق نظر دارند؛ او
[1] حلیة الاولیاء، ج 2، ص 170. ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج 2، ص 378. [2] وفیات الاعیان، ج 2، ص 378. [3] نام وی عبد اللّه بن عبید اللّه تمیمی مدنی است. سی نفر از صحابه پیامبر صلّی اللّه علیه و آله را درک کرد. او ثقه و فقیه بود و به سال 117 درگذشت. عبد اللّه بن زبیر او را متصدی منصب قضاوت در طائف گردانیده بود. تهذیب التهذیب، ج 5، ص 307.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 304