نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 30
در مورد تأویل آیات نوشته است، از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که میزانی را که خداوند برای مردم قرار داده، همان امام عادل است که با حق و عدالت بر مردم حکم راند؛ زیرا تنها با رعایت عدالت است که آسمان و زمین برافراشته میماند ... و خداوند به بندگان خود فرمان داده که بر امام نشورند و در مقابل فرمان او به قسط و عدل گردن نهند و در ادای کامل حقّ او یا امتثال اوامرش کوتاهی نکنند. [1] 2. آیه مبارکه «قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِماءٍ مَعِینٍ» [2]. معنای ظاهری آیه کاملا روشن است؛ میگوید: نعمت وجود، وسایل زندگی و تداوم حیات، همه در گرو اراده الهی و بر اساس تدبیر جهان شمول اوست؛ زیرا خداوند تنها کسی است که به دلیل امکان حیات جاوید، این زمینه را مهیا ساخته که اگر فضل و عنایت خداوند نسبت به بندگانش نباشد، کار بر آنان سخت خواهد شد. این معنای ظاهری آیه بود، اما امام باقر علیه السّلام در ذیل آیه بیانی دارد که معنای باطنی و محتوای کلی آیه را روشن میسازد؛ امام میفرماید: «اگر امام و پیشوای خودتان را از دست بدهید و به او دسترسی نداشته باشید چه خواهید اندیشید؟» [3]. معلوم است که امام در آیه «ماء معین» را به پیشوای امت تفسیر میکند. امام رضا علیه السّلام در تفسیر آیه فرموده است: «مراد از «ماؤکم» علوم ائمه است و ائمه ابواب علم الهی هستند؛ در نتیجه مراد از «ماء معین» نیز علم ائمه است» [4]. بدون شک با دقت در بیان امام در خواهیم یافت که آوردن استعاره «ماء معین» برای علم نافع، آن هم در زبان پیامبر یا وصی او به ویژه وقتی که پشتوانه آن وحی الهی باشد، بسیار به جا و مناسب است؛ زیرا همان طور که آب منبع حیات مادی و منشأ اصلی امکان ادامه حیات بر روی کره خاکی است، علم نافع- به ویژه علم دین- تنها پایه اساسی زندگی معنوی است و سبب سعادت دنیوی و جاودانگی اخروی انسان خواهد شد. بنابراین در این آیه نیز آب که مایه اصلی حیات است- با قطع نظر [1] سید شرف الدین استرابادی، تأویل الآیات الظاهره، ج 2، ص 633- 632. [2] ملک 67: 30. [3] فیض کاشانی، تفسیر صافی، ج 2، ص 727. تأویل الایات الظاهره، ج 2، ص 708. [4] تفسیر صافی، ج 2، ص 727.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 30