این مدرسه را عبد اللّه بن قیس معروف به ابو موسی اشعری (متوفای 44) بنیان نهاد.
او به سال 17 که عمر مغیره را از ولایت بصره عزل کرد، به عنوان والی وارد آن شهر گردید. عثمان نیز ابتدا او را ابقا و پس از مدتی بر کنار کرد و او به کوفه رفت. عثمان وقتی سعید را از ولایت کوفه عزل کرد، ابو موسی را به این مهم گمارد.
امیر مؤمنان علیه السّلام او را عزل کرد، چه اینکه به سبب دوستی دیرینه‌ای که بین او و معاویه بود، با معاویه رابطه پنهانی داشت. این نکته از وصیت معاویه به پسرش یزید درباره ابو برده فرزند ابو موسی اشعری روشن می‌شود. [1]
ابو موسی از امیر مؤمنان علیه السّلام فاصله گرفته بود و در جنگ صفین هنگامی که به عنوان حکم برگزیده شد، رسوایی او آشکار گردید. هموست که نخست به اهل بصره فقه و قرائت قرآن آموخت. ابن حجر می‌گوید: «تعدادی از تابعان و اتباع آنان، به دست او تربیت شدند» [2]. حاکم از ابو رجاء چنین نقل کرده است: «قرآن را از ابو موسی اشعری در این مسجد- یعنی مسجد بصره- آموختیم؛ ما حلقه‌وار می‌نشستیم؛ چنان که گویی اکنون او را در حالی که در دو لباس سفید است می‌بینم» [3].
در مکتب تفسیری او انحراف شدیدی وجود داشت و پس از او در بصره، زمینه برای رشد بسیاری از بدعت‌ها و انحرافات فکری و عقیدتی به ویژه در مسائل اصول دین و امامت و عدل فراهم شد.
عبد الکریم شهرستانی می‌گوید: «از اتفاقات عجیبی که من شنیدم این است که ابو موسی اشعری (متوفای 44) درست همان مطالبی را عنوان می‌کرد که نوه‌اش