نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 28
مال میسر نمیشود؛ زیرا پول (مال)، نیرویی است که میشود از آن در هر شرایطی به نحو مطلوب استفاده کرد؛ لذا گفتهاند: قوام و ثبات حکومت به مال است. آری، یک دولت زمانی میتواند روی پای خودش بایستد که توان مالی و اقتصادی لازم برای اداره جامعه در تمام زمینهها را داشته باشد، و [البته این مقدار ثروت باید از سوی کسانی که در سایه امنیّت آن حکومت زندگی میکنند فراهم شود و هر کس موظف است درصدی از اموال خود را- به عنوان مالیات و هزینههای دولت- برابر توانش بپردازد، البته پر واضح است که این هزینهها چیزی غیر خمس و زکات است که مصارف خاص خودش را دارد و تنها به امور دولتی مربوط نمیشود. از توضیحات بالا معلوم شد که این هزینهها همان مالیات است که مقدار آن از سوی دولت- بر اساس نیازها- تعیین میشود و بر اموال و داراییهای مردم بار میگردد. به همین دلیل، بر خلاف زکات و خمس که هم مقدار و هم مورد مصرف آن با صراحت تعیین شده در شریعت برای مالیات میزان مشخصی تعیین نشده است؛ لذا امیر مؤمنان علیه السّلام در هر سال برای اسب عتیق (اصیل) دو دینار و برای اسب برذون (دو رگه و غیر اصیل) یک دینار مالیات قرار داد. [1]
ضابطه و ملاک تأویل
اکنون شایسته است این نکته را متذکر شویم که برای آگاهی از دلالات کلام- اعم از دلالت خفی و جلی- شرایط و ملاکهایی وجود دارد که بدون رعایت آنها، معنای دقیق کلام حاصل نخواهد شد و همان طور که تفسیر کلام (رفع ابهام از معانی ظاهری آیات قرآن) دارای قوانین و ملاکهایی است که در علم اصول و منطق بررسی شده است، تأویل کلام (به دست آوردن معانی باطنی آیات قرآن) نیز شرایط و قوانینی دارد که بیاعتنایی به آنها شایسته و پذیرفته نیست و باعث خواهد شد که کلام، بدون معیار تأویل شود و از قبیل تفسیر به رأی گردد. لازم است دانسته شود که تأویل- چون از اقسام دلالت باطنی کلام است- جزو