تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 274

است- در سال 237 [1] و محمد بن مروان سدّی صغیر در سال 186 وفات یافته.
بنابراین علی بن اسحاق در کودکی باید حدیث را از سدّی گرفته باشد. [2]
بقیه رجال سند هم همگی مجهول الحال هستند و از گردآورنده تفسیر هم که می‌گوید: «أخبرنا عبد اللّه الثقة» به صراحت نام برده نشده است تا معلوم شود که آیا فیروزآبادی است یا کسی دیگر؟ و تنها حلبی در «کشف الظنون» این تفسیر را به فیروزآبادی نسبت داده [3] و دیگر ترجمه نویسان هم از او پیروی کرده‌اند.
در هر صورت این تفسیر هم مجهول السند است و هم مؤلف مخصوصی برای آن شناخته نشده تا چه رسد به کسی مثل ابن عباس. گذشته از این، متن تفسیر که در آن به ترجمه‌های ناقص و غیر مستند واژه‌ها بسنده شده، گویای این نکته است که چنین تفسیری نمی‌تواند از دانشمندی بزرگ مانند ابن عباس باشد. به علاوه، کلبی و سدّی صغیر تفسیر جامع و معتبری دارند که مورد پذیرش اهل فن قرار گرفته است؛ اگر راویان این تفسیر، این دو شخصیت باشند باید از آثار آنان با همان شأن و مقام در این تفسیر چیزی به چشم می‌خورد، در حالی که چنین نیست و تفاسیر منقول از ابن عباس که در «تفسیر طبری» و غیره از طریق این دو آمده، هیچ شباهتی با محتوای این تفسیر بسیار ساده و کم محتوا ندارد؛ مثلا می‌گوید: «از ابن عباس روایت شده که درباره اولین آیه سوره نساء گفته است: «یا أَیُّهَا النَّاسُ» عام است و گاهی هم خاص، و تنها شامل مؤمنان می‌شود؛ مانند «اتَّقُوا رَبَّکُمُ» پروردگار را اطاعت کنید، «الَّذِی خَلَقَکُمْ» [4] شما را از طریق تناسل آفرید» [5] و جز آن.
آنچه از مراجعه به این تفسیر روشن می‌شود این است که گردآورنده آن بر آن بوده که تفسیری به غایت ساده از قرآن ارائه کند که در حد ترجمه‌ای کوتاه و برای همه قابل فهم باشد، که البته امری مطلوب و کاری در خور تحسین است. ضمنا خواسته است که از باب تیمّن و تبرک، در ابتدای هر سوره روایتی از ابن عباس

[1] تهذیب التهذیب، ج 7، ص 283.
[2] اگر فرض شود سمرقندی 70 سال عمر کرده باشد، در زمان وفات سدّی زیر ده سال داشته است.
[3] کشف الظنون، ج 1، ص 502 الذریعه، ج 4، ص 244.
[4] نساء 4: 1.
[5] حاشیه الدر المنثور، ج 1، ص 233.

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 274

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست