تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 185

پسر در شام، که هر یک بنیانگذار یک قبیله بود. شش پسری که در یمن ساکن شدند عبارتند از مذحج، کنده، أزد، اشعریون، أنمار و حمیر که جملگی از نیکان بودند و چهار فرزندی که در شام سکنی گزیدند، لخم، جذام، عامله و غسان بودند» [1].
مرحوم طبرسی می‌گوید: «سبأ، نیای همه عرب‌های یمنی است که قبیله را به اسم او نامگذاری کرده‌اند» [2]. این مطلب از برگشت ضمایر آیه به ذوی العقول- یعنی سبأ- به دست می‌آید: «لَقَدْ کانَ لِسَبَإٍ فِی مَسْکَنِهِمْ آیَةٌ، جَنَّتانِ عَنْ یَمِینٍ وَ شِمالٍ، کُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّکُمْ، وَ اشْکُرُوا لَهُ، بَلْدَةٌ طَیِّبَةٌ وَ رَبٌّ غَفُورٌ» [3].
ابو هریرة درباره آیه مبارکه «وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ کُلَّ شَیْ‌ءٍ حَیٍّ» [4] پرسید: مقصود از (کلّ شی‌ء) چیست؟ پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود: «یعنی همه چیز را از آب آفرید» [5]؛ یعنی آب مایه حیات است چه حیات حیوانی چه گیاهی. نیز در حدیث وارد شده است که نخستین مخلوق خداوند آب بوده است. [6]
گاهی پیامبر با هدف پند دهی و عبرت آموزی، خود اقدام به تفسیر برخی از آیات می‌کرد که موارد زیر از این قسم به شمار می‌رود:
ابو سعید خدری [7] نقل می‌کند که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله درباره آیه «تَلْفَحُ وُجُوهَهُمُ النَّارُ وَ هُمْ فِیها کالِحُونَ» [8] فرمود: «آتش آنها را می‌گدازد آن گونه که لب‌های بالایشان آن قدر در هم کشیده و جمع می‌شود تا به میان سر برسد، و لب‌های پایین چنان فرو می‌افتد که تا ناف آنان می‌رسد». حاکم نیشابوری پس از نقل این حدیث می‌گوید: «اسناد این حدیث صحیح است» [9].

[1] المستدرک، ج 2، ص 424- 423.
[2] مجمع البیان، ج 8، ص 386.
[3] «قطعا برای [مردم سبأ در محل سکونتشان نشانه [رحمتی بود: دو باغستان از راست و چپ. [به آنان گفتیم:] از روزی پروردگارتان بخورید و او را شکر کنید. شهری است خوش و خدایی آمرزنده». سبأ 34: 15.
[4] «و هر چیز زنده‌ای را از آب پدید آوردیم». انبیاء 21: 30.
[5] الاتقان، ج 4، ص 238.
[6] توحید صدوق، ص 67، شماره 82.
[7] او سعد بن مالک بن سنان انصاری از حافظان احادیث فراوان و از عالمان با فضیلت و شریف به حساب می‌آید. وی در حالی که 15 سال بیش نداشت به همراه پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در جنگ شرکت کرد. وفات وی به سال 74 بوده است. اسد الغابه، ج 2، ص 289، و ج 5، ص 211.
[8] «آتش چهره آنان را می‌سوزاند و آنان در آنجا ترش رویند». مؤمنون 23: 104.
[9] المستدرک، ج 2، ص 395.

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 185

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست