تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 162

پیامبر اسلام علاوه بر وظیفه تبلیغ، وظیفه تبیین را نیز بر عهده داشت، «وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ»؛ [1] و قرآن را بر تو فرو فرستادیم تا برای مردم آنچه را به سوی ایشان نازل شده روشن سازی، باشد که بیندیشند».
از این رو، پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله نقش راهنما و هدایت کننده را ایفا می‌نمود، و مردم نیز وظیفه داشتند تا خود بیندیشند و آگاهانه مطالب را دریافت کنند.
قرآن بیشتر به گونه‌ای کلی و سربسته، اصول معارف یا مبانی احکام را بیان داشته و این وظیفه پیامبر بود که آن را شکافته، شرح و تفصیل آن را بیان کند؛ زیرا این بیان- گاه در گفتار و گاه در رفتار یا تقریر آن حضرت- در اختیار مسلمانان قرار می‌گرفت.
تمامی احادیث شریف که از مقام رسالت صادر گشته، شرح و بسطی است برای بیانات کوتاه و فشرده قرآن کریم، مانند «صلّوا کما رأیتمونی أصلّی؛ نماز را آن گونه که من می‌خوانم بخوانید» یا «خذوا عنّی مناسککم؛ نحوه انجام مراسم حج را از من فرا گیرید» و هر چه از این قبیل دستورات صادر شده، تفاسیری است برای آیه‌هایی از قبیل «وَ أَقِیمُوا الصَّلاةَ؛ [2] و نماز را بر پا دارید» یا «إِنَّ الصَّلاةَ کانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً؛ [3] نماز، بر مؤمنان در اوقات معین مقرر شده است» و آیه «وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ»؛ [4] بر مردم است که حج خانه [خدا] را برای خدا انجام دهند». تمامی دستورات راجع به شرایط و واجبات نماز و حج و غیره، بلکه همه دستورات شرعی در تمامی ابواب عبادات و معاملات و غیره، شرح و بسط بیانات کوتاه و فشرده قرآن است.
علاوه بر این، پیامبر به طور مداوم قرآن را آیه به آیه که بر صحابه تلاوت می‌فرمودند، مواضع ابهام آن را نیز برطرف می‌ساختند و راه استنباط و بهره‌ور شدن از مفاهیم عالیه قرآن را به آنان می‌آموختند.
طبری در تفسیر خود از عبد اللّه بن مسعود- صحابی بزرگ و معروف پیامبر- چنین روایت می‌کند: «هر گاه یک از ما (صحابه) که ده آیه از قرآن می‌آموختیم، از آن نمی‌گذشتیم مگر آنکه معنا و شیوه عمل به آن را نیز از پیامبر دریافت می‌کردیم».

[1] نحل 16: 44.
[2] بقره 2: 43.
[3] نساء 4: 103.
[4] آل عمران 3: 97.

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 162

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست