نام کتاب : ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب نویسنده : مدرس تبریزی، محمدعلی جلد : 7 صفحه : 416
بعد از تحصيلات متداوله در بيست و دو يا سه سالگى بناى سياحت گذاشت، در مدت بيست و پنج سال در مصر و شامات و فرانسه و عراق و جزيرة العرب و هند و اندلس و يمن و ايران و بلاد چين و سودان و تاتارستان و تركستان و سرانديب و اواسط افريقا و جزائر بحر محيط و اكثر بلاد مشرقزمين سياحتها كرد، با گروه بسيارى از ملوك و مشايخ و طبقات مختلفه ملاقات و مصاحبت نمود، مدتى هم در هند بامر حكومت محل بقضاوت پرداخت، عاقبت باز ببلاد مغرب برگشته و با سلطان ابو عنان از ملوك بنى مرين كه در فاس و نواحى حكومت داشتهاند ارتباط يافت، بامر او وقايع و قضايا و نوادر اخبار و تمامى احوال و مشاهدات و محفوظات خود را كه در آن مسافرتها ديده و از طبقات متنوعه مردمان بلاد مختلفه استفاده كرده بود براى ابو عبد اللّه محمد بن محمد بن جزى كلبى از علماى مغربزمين املا و تقرير كرد، كلبى نيز همه آنها را با روش ادبى نگاشته و در قيد تحرير درآورده و منقّح نمود و يك قسمت از نسخه كلبى مذكور (متوفّى بسال 757 ه ق- ذنز) بخط خودش در كتابخانه ملى پاريس موجود است.
بنوشته قاموس الاعلام، همين سياحتنامه كه در دسترس عموم ميباشد و به رحلة ابن بطوطه معروف است و چندين مرتبه در مصر و اوروپا و غيره چاپ و منتشر و بزبانهاى اوروپائى ترجمه شده همان است كه محمد كلبى مذكور بامر حكمران فاس نوشته و آن ملخّص سياحتيامه مفصلى ميباشد كه خود ابن بطوطه نوشته است كه دسترس عموم نبوده و در يكى از فاس و قاهره محفوظ است. از آنرو كه كلبى هم تمامى مسموعات خود را بدون تحقيق و محاكمه نوشته حاوى بعضى از خوارق عادات (افسانهها) ميباشد. معذالك نسبت باطلاعات و معلومات مربوطه بافريقاى وسطى و اقطار بعيده كه نگارش داده و داراى اهميت بسيار است و اگر اصل مفصل مذكور نيز دسترس عموم باشد خدمت بزرگى نسبت به جغرافياى ممالك اسلامى و جغرافياى عمومى قرونوسطى خواهد شد. بارى سياحتنامه ابن بطوطه كه به رحلت ابن بطوطه معروف و بنام تحفة النظار فى غرائب الامصار و عجائب الاسفار بارها در مصر و قاهره چاپ شده همان تقرير ابن بطوطه و نگارش و تحرير كلبى است. وفات ابن بطوطه
نام کتاب : ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب نویسنده : مدرس تبریزی، محمدعلی جلد : 7 صفحه : 416