اصولى اديب نحوى لغوى قارى، از ائمّه علوم عربيّه بود، تمامى آنها و هريك از فقه و اصول و قرائات را از ابو حيّان و ديگر افاضل وقت تكميل و در علوم متداوله متفنّن و متبحّر بوده و از تأليفات او است:

1- الجنى الدانى فى حروف المعانى كه كتابى مفيد و از مدارك مغنى ابن هشام بوده و در استانبول چاپ شده است 2 تا 8- شرح هريك از الفيه و تسهيل و جزوليه و شاطبيه و فصول ابى معط و كافيه ابن حاجب و معانى الحروف ذيل 9- معانى الحروف كه بنام جنّى مذكور شد.

وفات او روز عيد فطر در سال هفتصد و چهل و نهم و يا پنجاه و پنجم هجرت واقع شد، ام قاسم كه نامش هم زهرا ميباشد جدّه پدرى حسن، نخست در موقع آمدن از مراكش به شيخه شهرت داشته و بهمان جهت حسن نيز بانتساب وى معروف به ابن ام قاسم گرديد. يا بنوشته بعضى امّ قاسم كنيه زنى بوده از خانواده سلطنتى كه حسن را تبنّى كرده و بپسريش قبول نموده و اين شهرت ابن ام قاسم نيز بهمين جهت بوده است.

(ص 225 ت و 32 ج 2 كمن و غيره)

ابن ام مكتوم- عبد اللّه بن زائدة

- يا عبد اللّه بن عمرو بن شريح بن قيس بن زائدة بن اصم، يا عبد اللّه بن شريح بن مالك بن ربيعه (ابى ربيعة خ ل) فهرى عامرى، موافق آنچه تحت عنوان ابو محدوده اشاره نموديم يكى از مؤذّنين حضرت رسالت ص ميباشد. وى از مهاجرين اصحاب و از قبيله بنى عامر از شعبه فهر بن غالب بود، اندكى بعد از غزوه بدر اعمى و نابينا شده و بمدينه مهاجرت كرد. بنوشته قاموس الاعلام و بعضى ديگر، در بدر و احد و خندق و ديگر غزوات آن حضرت حاضر و در نماز جماعت نايب آن حضرت بود، در جنگ قادسيّه نيز با يك علم سياه حاضر و بعد از مراجعت، در زمان خلافت عمر بن خطّاب در مدينه وفات يافت و مادرش بعنوان ام مكتوم خواهد آمد و بنوشته بعضى نام ابن ام مكتوم قيس بن شريح بوده است. بهرحال همان است كه بقول بعضى از مفسّرين سوره مباركه عبس در حق او نازل شده بشرحى كه در محل خود نگارش داده‌اند.

(ص 126 مف و 48 هب و كتب رجاليه و اطلاعات متفرقه)

ابن امير حاج- سيد محمد

- بن امير الحاج حسين بن محمد حسينى، مكنّى به ابو جعفر، از افاضل ادبا و شعراى اواخر قرن دوازدهم هجرت‌