و ابن اليعقوبى، اصفهانىّ البلدة، عبّاسىّ النّسب، شيعىّ المذهب، از قدماى مشاهير مورّخين و جغرافيّين عمومى اسلامى قرن سيّم هجرت ميباشد كه با ابو حنيفه دينورى احمد بن داود آتى الذكر معاصر بود، بسال دويست و شصتم هجرى در ارمنيّه و هند و مصر و بلاد مغرب و اغلب بلاد اسلامى سياحتها كرد، در خلال اين احوال كتاب البلدان را تأليف داد كه نسبت بموضوع خود اقدم كتب عربيّه بوده و در ليدن و نجف بطبع رسيده است و از تأليفات او است:

1- اخبار الامم السالفة 2- الاسماء 3- البلدان كه فوقا مذكور شد 4- التاريخ كه به تاريخ يعقوبى معروف و به دو جلد مشتمل ميباشد كه اولى راجع به پيش از اسلام و دويمى بوقايع بعد از اسلام تا سال دويست و پنجاه و دويم هجرت متعلق و هردو جلد در ليدن بطبع رسيده و حاوى تاريخ بنى اسرائيل و سريانيان و هنود و يونانيان و روم و ايران و حبشه و اسلاميان و اغلب امم متنوعه ميباشد 5- المسالك و الممالك و ظاهرا همان كتاب بلدان مذكور فوق است 6- مشاكلة الناس لزمانهم.

تشيع يعقوبى از هردو كتاب تاريخ و بلدان او ظاهر و در كتاب تاريخ، حديث غدير را نيز نگاشته است. در آداب اللّغة العربيّة گويد از مزاياى كتاب تاريخ يعقوبى علاوه بر قدمت آن اين است كه مؤلفش شيعه‌مذهب بود و پاره‌اى مطالب از عبّاسيّين مينگارد كه غير او از ذكر آنها امتناع و تحاشى مينمايند. وفات يعقوبى مابين سال دويست و هفتاد و هشتم و هشتاد و چهارم هجرى قمرى مردّد و بحكم پاره‌اى قرائن دويمى اقرب بصحت است.

(ذريعه و 196 ج 2 ع و 1948 مط و 156 ج 2 جم و غيره)

يعمرى- ابراهيم بن على‌

- بعنوان برهان الدين نگارش يافته است.

يغما- ميرزا ابو الحسن‌

- جندقى، از اكابر شعرا و فحول سخنوران نامى و دانشمند گرامى قرن سيزدهم هجرى ميباشد كه طبعى خوش و خطّى دلكش داشت، نخست به مجنون تخلّص ميكرده و اخيرا به يغما تبديل داد، نسبت او بموضع جندق نامى است كه قديما جزو خاك طبس و از توابع خراسان بوده و